Return to Knowledge Base

ແບ້ / Goat

Cite
ຊະນິດຮ່ວມ
ການນຳໃຊ້
ອາຫານ
ສີນຄ້າ
ຊື່ວິທະຍາສາດ / ຕະກຸນ
Capra aegagrus hircus (Linnaeus, 1758) / Bovidae
ຊື່ພ້ອງ
Capra hircus Linnaeus, 1758
Capra depressa Linnaeus, 1758
Capra mambrica Linnaeus, 1758
Capra reversa Linnaeus, 1758
ຊື່ອື່ນ
Eng: Domestic goat
Cambodian:ពពែ
Chinese: 山羊
Thai: แพะ
Vietnamese: Con dê

ພັນລະນາລັກສະນະສັນຖານ

ແບ້ໂຕເຕັມໄວຈະມີຄວາມສູງປະມານ 80 ຊັງຕິແມັດ, ຄວາມຍາວ ປະມານ 100 ຊັງຕິແມັດ. ແຕ່ຂະໜາດອາດຈະແຕກຕ່າງກັນໄປແຕ່ລະສາຍພັນ. ນ້ຳໜັກສູງສຸດປະມານ 140 ກິໂລ. ເຂົາ 1 ຄູ່, ຈະພັດທະນາໄດ້ດີໃນແບ້ເພດຜູ້. ແບ້ເປັນສັດຄ້ຽວເອື້ອງ ພວກມັນຈະມີກະເພາະອາຫານ 4 ຊ່ວງຄືກັບສັດຄ້ຽວເອື້ອງຊະນິດອື່ນ. ຕາມັກຈະເປັນສີນ້ຳຕານ, ມີຮູມ່ານຕາຢູ່ທາງນອນ. ກ້ອງຄາງຈະມີເຄົາຍາວເຫັນໄດ້ຊັດເຈນໃນເພດຜູ້. ເພດແມ່ຈະມີເຕົ້ານ້ຳນົມ.

ສາຍພັນແບ້
1. ພັນໂບເອິ (Boer): ເປັນພັນຊີ້ນ ມີລຳຕົວສີຂາວ ຫົວ ແລະ ຄໍຈະມີສີແດງ, ໃບຫູຍາວປົກ, ນ້ຳໜັກເກີດໃໝ່ 4 ກິໂລ. ໂຕເຕັມໄວເພດຜູ້ 65-90 ກິໂລ, ເພດແມ່ 55-70 ກິໂລ. ຜົນຜະລິດນໍ້ານົມສະເລ່ຍ 1.3-1.8 ລິດ. ໄລຍະການໃຫ້ນໍ້ານົມປະມານ 120 ວັນ.

http://boergoatfarming.com/boer-goat-farming-industry/
ແບ້ສາຍພັນໂພເອີ (Boer Goat) © Boer Goat Farming

2. ພັນແບ້ດຳບັງກໍ (Black bengal): ເປັນແບ້ພັນຊີ້ນ ມີຂົນສັ້ນສີດຳ ຫຼື ສີນ້ຳຕານເຂັ້ມ ໃບຫູນ້ອຍຊີ້ຕັ້ງ, ມັກຈະຕົກລູກແຝດ, ສາມາດປະສົມພັນໄດ້ທັ້ງປີ ສ່ວນຊີ້ນມີຄຸນນະພາບດີ ແລະ ລົດຊາດແຊບ, ໜັງມີຄຸນນະພາບ ແລະ ລາຄາສູງ. ນ້ຳໜັກເກີດໃໝ່ 0.7-0.9 ກິໂລ, ໂຕເຕັມໄວເພດຜູ້ 25-30 ກິໂລ, ເພດແມ່ 20-25 ກິໂລ, ຜົນຜະລິດນໍ້ານົມ 0.21-0.29 ລິດຕໍ່ວັນ, ໄລຍະການໃຫ້ນໍ້ານົມປະມານ 105 ວັນ.

https://farmingmethod.com/black-bengal-goat-farming/
ພັນແບ້ດຳບັງກໍ (Black bengal) © farmingmethod

3. ພັນພື້ນເມືອງ (Native): ໂຕຂະໜາດນ້ອຍມີຫຼາກຫຼາຍສີ, ໃບຫູນ້ອຍຕັ້ງຊື່, ສາມາດປະສົມພັນໄດ້ຕະຫຼອດປີ, ອອກລູກປີລະ 2 ຄັ້ງ. ມີຄວາມທົນທານຕໍ່ສະພາບແວດລ້ອມໄດ້ດີ, ກິນອາຫານພວກພືດໄດ້ຫຼາຍຊະນິດ. ນ້ຳໜັກເກີດໃໝ່ 1-1.5 ກິໂລ, ໂຕເຕັມໄວ ເພດຜູ້ໜັກ 25 ກິໂລ, ເພດແມ່ 20 ກິໂລ. ຜົນຜະລິດນໍ້ານົມສະເລ່ຍ 0.2-0.3 ລິດຕໍ່ວັນ, ໄລຍະການໃຫ້ນໍ້ານົມປະມານ 120 ວັນ.

https://www.yula.la/buy-goats-in-namtha-luang-namtha-50242
ພັນພື້ນເມືອງ (Native) © Yula

4. ພັນຊາເນນ (Saanen): ມີຂົນສັ້ນ, ສີຂາວຄຣິມ ຫຼື ນ້ຳຕານອ່ອນ, ໃບຫູນ້ອຍຊີ້ຕັ້ງໄປຂ້າງໜ້າ, ສ່ວນຫຼາຍບໍ່ມີເຂົາທັ້ງໂຕແມ່ ແລະ ໂຕຜູ້. ນໍ້າໜັກເກີດໃໝ່ 3.3 ກິໂລ, ໂຕເຕັມໄວ ເພດຜູ້ໜັກ 70-80 ກິໂລ, ເພດແມ່ 50-55 ກິໂລ, ຜົນຜະລິດນໍ້ານົມສະເລ່ຍ 2.2 ລິດຕໍ່ວັນ, ໄລຍະການໃຫ້ນໍ້ານົມປະມານ 240-300 ວັນ.

https://ghetgllc.com/index.php/product/saanen-goat/
ພັນຊາເນນ (Saanen) © 4 FOR U

5. ພັນແອງໂກນູບຽນ (Anglo Nubian): ເປັນແບ້ສາຍພັນເຄີ່ງຊີ້ນ ແລະ ນົມ. ມີສີດຽວໃນຕົວ ຫຼື ມີສີດ່າງປົນ, ສັນດັງມີລັກສະນະເປັນເສັ້ນໂຄ້ງ, ໃບຫູຍາວປົກລົງ. ນ້ຳໜັກເກີດໃໝ່ 2.5 ກິໂລ, ໂຕເຕັມໄວ ເພດແມ່ 60-70 ກິໂລ, ເພດແມ່ 50-60 ກິໂລ. ຜົນຜະລິດນໍ້ານົມສະເລ່ຍ 1.5 ລິດຕໍ່ວັນ, ໄລຍະການໃຫ້ນໍ້ານົມປະມານ 165-200 ວັນ.

https://www.marylandzoo.org/animal/anglo-nubian-goat/
ພັນແອງໂກນູບຽນ (Anglo Nubian) © marylandzoo

6. ພັນຫຼາວຊານ (Laoshan): ເປັນສາຍພັນແບ້ນົມ, ມີຂົນສີຂາວຍາວເລັກນ້ອຍ, ແຕ່ຈະຍາວເກີນແກ້ມ, ຫູສັ້ນຊີ້ຕັ້ງຂຶ້ນ, ນ້ຳໜັກເກີດໃໝ່ 1-1.5 ກິໂລ, ໂຕເຕັມໄວເພດຜູ້ 80 ກິໂລ, ເພດແມ່ 60 ກິໂລ, ຜົນຜະລິດນໍ້ານົມສະເລ່ຍ 2.2 ລິດຕໍ່ວັນ, ໄລຍະການໃຫ້ນໍ້ານົມປະມານ 200 ວັນ.

https://fermer.fsetyt.com/laoshan-goat-breed-information/
ພັນຫຼາວຊານ (Laoshan) © Farmer Animals and agriculture

7. ພັນຈຳມູນາປາຣິ (Jamunapari): ເປັນແບ້ສາຍພັນຊີ້ນ ແລະ ນົມ, ລັກສະນະດັງໂຄ້ງງຸ້ມ, ມີຂົນສັ້ນ, ໃບຫູຍາວປົກລົງ, ມີເຂົາທັ້ງເພດຜູ້ ແລະ ເພດແມ່, ເປັນແບ້ທີ່ກິນອາຫານເກັ່ງ, ໃຫຍ່ໄວ, ເໝາະສົມສຳລັບປ່ອຍຫາກິນເອງ ຕາມທຳມະຊາດ ແລະ ໃຊ້ປັບປຸງແບ້ພື້ນເມືອງໃຫ້ມີຂະໜາດໃຫຍ່ຂຶ້ນ. ນ້ຳໜັກເກີດໃໝ່ 3.5-4 ກິໂລ, ໂຕເຕັມໄວເພດຜູ້ໜັກ 68-91 ກິໂລ, ເພດແມ່ 46-63 ກິໂລ.  ສາມາດຜະລິດນໍ້ານົມສະເລ່ຍ 1 ລິດຕໍ່ວັນ. ໄລຍະການໃຫ້ນໍ້ານົມປະມານ 210-240 ວັນ.

https://www.ukatheya.com/jamunapari-goat/
ພັນຈຳມູນາປາຣິ (Jamunapari) © ukatheya

8. ພັນຊາມີ ຫຼື ດາມັສກັສ (Shami/Damuscus):  ໃຫ້ນົມສູງ, ມີຂົນຍາວສີນໍ້າແດງ,

https://www.littlefarmdaily.com/damascus-goats-aka-shami-goats-unique-diamond-in-the-goat-world/
ພັນຊາມີ ຫຼື ດາມັສກັສ (Shami/Damuscus) © littlefarmdaily

ບາງຄັ້ງພົບຈຸດສີຂາວບໍລິເວນໜ້າ,  ແນວສັນຫຼັງ ແລະ ຂາໜ້າ, ໃບຫູຍາວ ແລະ ຫ້ອຍປົກລົງມາ, ມີເຂົາທັ້ງເພດຜູ້ ແລະ ເພດແມ່, ເປັນແບ້ທີ່ປັບຕົວງ່າຍໃນສະພາບພູມີອາກາດທີ່ແຕກຕ່າງກັນ, ຈື່ງສາມາດພັດທະນາສາຍພັນໃຫ້ເໝາະສົມກັບສະພາບການຜະລິດຂອງບ້ານເຮົາ. ນ້ຳໜັກເກິດໃໝ່ 3.5-5.5 ກິໂລ, ໂຕເຕັມທີ່ ເພດຜູ້ໜັກ 75 ກິໂລ, ເພດແມ່ 65 ກິໂລ, ຜົນຜະລິດນໍ້ານົມສະເລ່ຍ 3-4 ລິດຕໍ່ວັນ, ໄລຍະການໃຫ້ນໍ້ານົມປະມານ 305 ວັນ.

ບັນຍາຍການນຳໃຊ້

ແບ້ເປັນສັດລ້ຽງທີ່ມີຄວາມສຳຄັນທາງດ້ານເສດຖະກິດ, ເປັນສັດທີ່ລ້ຽງງ່າຍ ແລະ ຂະຫຍາຍພັນໄດ້ໄວ.

  • ແບ້ເປັນສັດທີ່ໃຫ້ຜົນຜະລິດທັ້ງຊີ້ນ ແລະ ນົມ, ເປັນສັດຂະໜາດນ້ອຍ ຜູ້ຍິງ ແລະ ເດັກນ້ອຍສາມາດລ້ຽງໄດ້.
  • ແບ້ເປັນສັດທີ່ຫາອາຫານກິນເອງເກັ່ງ, ກິນອາຫານໄດ້ຫຼາກຫຼາຍ.
  • ແບ້ເປັນສັດທີ່ຈະເລີນເຕິບໂຕໄດ້ໄວສາມາດຂາຍໄດ້ພຽງອາຍຸ 8 ເດືອນ.
  • ແບ້ເປັນສັດທີ່ສາມາດລ້ຽງໄດ້ໃນທົ່ງພຽງ ແລະ ເນີນສູງ
  • ແບ້ເປັນສັດທີ່ປັບເຂົ້າກັບສະພາບແວດລ້ອມໄດ້ດີ
  • ຊີ້ນແບ້ສາມາດຮັບປະທານໄດ້ເກືອບທຸກສາສະໜາໃນໂລກ.
ເອກະສານອ້າງອີງ / ການອ້າງອີງ
ຄຳເຜີຍ ຈັນທະວົງ. 2009. ຂໍ້ແນະນຳເຕັກນິກການລ້ຽງແບ້. ໂຄງການສົ່ງເສີມກະສິກຳ, ກອງສົ່ງເສີມກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້, ກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້.
ສຸວິດ ອະໂນໄທສີນທະວິ, ຊັດວານ ວິຣິຍະສົມບັດ, ທະນົງໄຊ ຊັດວານ, ພິພົບ ເກິດເມກ. 2544. ການລ້ຽງແບ້. ກຸ່ມເຜີຍແຜ່ ແລະ ປະຊາສຳພັນ. ສຳນັກພັດທະນາການລ້ຽງສັດ ແລະ ຖ່າຍທອດເຕັກນິກ, ກົມລ້ຽງສັດ (ພາສາໄທ).
ສຸທາ ໂອມະນີ. 2560. ສຶກສາຮູບແບບການລ້ຽງ ແລະ ວິຖິການຕະຫຼາດຂອງແບ້ຊີ້ນ: ກໍລະນິສຶກສາຈັງຫວັດສຸຣາດທານີ. ສາຂາວິຊາວິທະຍສາດ ແລະ ເທກໂນໂລຢີການກະເສດ. ມະຫາວິທະຍາໄສສົງຂານະຄະຣິນ. https://kb.psu.ac.th/psukb/bitstream/2016/12104/1/417913.pdf
Livestock Development Office. Goat farming technical manual. https://www.jica.go.jp/nepal/english/office/others/c8h0vm0000bjww96-att…
Jennifer K Ketzis. 1997. Methods for establishing and evaluating a goat introduction project. Livestock Research for Rural Development
ການປະກອບສ່ວນ