ແມງຈູຈີຂີ້ຊ້າງ / Real Exotic Elephant Dung Beetle

ການນຳໃຊ້

ອາຫານ

ສີນຄ້າ

ຊື່ວິທະຍາສາດ / ຕະກຸນ

Heliocopris dominus Bates, 1868 / Scarabaeidae

ຊື່ພ້ອງ

ຊື່ອື່ນ

ແມງແຈ
Thai: ด้วงขี้ช้าง

ພັນລະນາລັກສະນະສັນຖານ

ລັກສະນະທົ່ວໄປ: ແມງຈູຈີຂີ້ຊ້າງ ຮ່າງກາຍຂອງແບ່ງອອກເປັນ 3 ສ່ວນຄື: ສ່ວນຫົວ, ສ່ວນເອີກ ແລະ ສ່ວນທ້ອງ. ໂຕຜູ້ມີເຂົາ 2 ເຂົາຍືນອອກມາຈາກແຜ່ນດ້ານໜ້າຂອງຫົວ ແລະ ສ່ວນເອິກທາງດ້ານເທິງ. ສີຂອງລໍາໂຕເປັນສີດຳເຫຼືອມ. ສ່ວນດ້ານທ້ອງເປັນສີແດງອົມດຳ ມີຂົນສີນໍ້າຕານແດງຈຳນວນຫຼາຍ. ແຜ່ນດ້ານໜ້າຂອງຫົວ ແລະ ເອິກ ມີຮອຍເປັນດຸມຈຸດໆຈໍໍານວນຫຼາຍ..ປີກຄູ່ທໍາອິດໜາ ແຂງ ເປັນສີເຫຼືອມ (elytra) ແລະ ຄູ່ຫຼັງ ເປັນແຜ່ນໄສ (membrane). ສາມາດພົບໄດ້ທົ່ວໄປທົ່ວທຸກພາກຂອງ ສປປລາວ. ລັກສະນະໜວດ: 1 ຄູ່ ສັ້ນ ເປັນແບບຫວີພັບໄວ້ (Lamellate) ລັກສະນະຄ້າຍໃບໄມ້ຊ້ອນກັນ ດ້ານປາຍໜວດມີລັກສະນະແປທາງດ້ານຂ້າງ ແລະ ຕິດລຽນກັນ. ລັກສະນະປາກ:ແບບກັດກິນ (Chewing type), ລັກສະນະປີກ: ເນື້ອປີກຂ້ອນຂ້າງໜາ 2 ຄູ່, ຄູ່ທໍາອິດຂ້ອນຂ້າງໜາ (elytra) ປົກຫຸມປີກຄູ່ຫຼັງ ແລະ ຄູ່ຫຼັງເປັນແຜນບາງໃສ (Membrane). ລັກສະນະຂາ: ມີ 3 ຄູ່ ເປັນແບບໄຕຄານ (Walking legs), ຂາຄູ່ໜ້າແຂງ ປາຍສຸດຂອງຂາຈະມີເລັບແບບແຂ້ວຫວີ. ລັກສະນະຕາ: ຕາລວມ (Compound eyes) ຂະໜາດໃຫຍ່ 1 ຄູ່. ແຫຼ່ງທີ່ພົບແມງຈູຈີຂີ້ຊ້າງ: ສາມາດພົບຕາມກ້ອງໃບໄມ້ແຫ້ງ, ກ້ອງຂ້ອນໄມ້ ແລະ ຂຸດຮູ້ຢູ່ຕາມກ້ອງອາຈົມສັດ. ອາຫານຂອງແມງຈູຈີຂີ້ຊ້າງ: ອາຈົມຂອງສັດ.

ບັນຍາຍການນຳໃຊ້

ທີ່ປະຊາຊົນລາວບັນດາເຜົ່ານິຍົມນໍາມາປຸ່ງແຕ່ງເປັນອາຫານ ທີ່ໃຫ້ສານອາຫານສູງຈຳພວກທາດໂປຼຕີນ (Protein), ນໍາມາຂາຍເປັນສິນຄ້າ, ສັດລ້ຽງສວຍງາມ, ລ້ຽງເພື່ອການກິລາ, ນໍາມາເປັນອາຫານຂອງສັດ. ລາຄາຂາຍແມງຄາມຕາມທ້ອງຕະຫຼາດ 20,000-30,000 ກີບ/ກິໂລກະລຼາມ.

ການສຶບພັນ ແລະ ວົງຈອນຊີວິດ

ໄລຍະໄຂ່ (Eggs): ໂຕແມ່ ຈະວ່າງໄຂ່ປະມານ 3-4 ໜ່ວຍ. ຊຶ່ງພວກມັນຈະວ່າງໄຂ່ໃນອາຈົນຂອງສັດ (ງົວ,ຄວາຍ...)ທີ່ມ້ວນເປັນໜ່ວຍກົມ ໄຂ່ລະໜຶ່ງໜ່ວຍ. ໄຂ່ຂອງຈູຈີຂີ້ຊ້າງຂ້ອນຂ້າງໃຫຍ່ ກົມ. ໄຂ່ມີລັກສະນະເປັນໜ່ວຍກົມສີຂາວອ່ອນ-ຂາວຂຸ້ນໄສ.
ໄລຍະເປັນໂຕດ້ວງ (Larva): ລັກສະນະຂອງໂຕດ້ວງບໍ່ມີປີກ, ລໍ້າໂຕຂົດເປັນຮູບໂຕຊີ (C), ຮ່າງກ່າຍມີຂົນ, ລໍ້າໂຕເປັນສີຂາວຂຸ້ນ, ຫົວເປັນກາບແຂງຂະໜາດໃຫຍ່ທີ່ເອີ່ນວ່າ: ຫົວກະໂລກ, ມີແກ້ວກ້າມຂະໜາດໃຫຍ່, ມີປ້ອງລໍ້າໂຕ 8 ປ້ອງ ແຕ່ລະປ້ອງມີຮູຫາຍໃຈປ້ອງລະ 1 ຄູ່ຢູ່ຂ້າງລໍ້າໂຕ. ມີຂາ 3 ຄູ່. ໄລຍະທີ່ເປັນໂຕດ້ວງນີ້ຈະໃຊ້ເວລາປະມານ 2-3 ເດືອນ.
ໄລຍະເປັນໂຕດັກແດ້ (pupa): ເປັນໄລຍະຂອງການພັກໂຕທີອາໄສຢູ່ໃນຜົ້ງດິນທີ່ມີຄວາມອຸດົມສົມບູນທາງດ້ານແຮ່ທາດທາງທຳມະຊາດ ເຊັ່ນ: ອາຈົມສັດ, ເສດໄມ້ໂດກ, ໄລຍະນີ້ຈະໃຊ້ເວລາຍາວນານເຖິງ 5-6 ເດືອນ. ຕົວອ່ອນຂອງດັກແດ້ຈະເປັນສີຂາວຂຸ້ນ ຈົນຮອດສີນໍ້າຕານແດງ. ຊ່ວງໄລຍະທີ່ເປັນດັກແດ້ນີ້ຮ່າງກາຍຈະອ່ອນນຸ້ມ, ຂະໜາດຮ່າງກາຍຕົວດັກແດ້ ຍາວປະມານ 3-5 ຊມ.ແລະ ມີການລອກຄາບອອກມາເປັນໂຕເຕັມໄວ້ ແຕ່ຊ່ວງອອກມາເປັນໂຕເຕັມໄວ້ຈະອາໄສຢູ່ໃນຜົ່ງ 1-2 ເດືອນກ່ອນອອກມາສູ່ສະພາບແວດລ້ອມພາຍນອກ.
ໄລຍະໂຕເຕັມໄວ (Adults): ຈະມີຊີວິດຢູ່ໄດ້ໃນທຳມະຊາດປະມານ 1-3 ປີ.

ເອກະສານອ້າງອີງ / ການອ້າງອີງ

ຈັນດາ ວົງສົມບັດ. 2002. ແມງໄມ້ວິທະຍາເບື້ອງຕົ້ນ. ມະຫາວິທະຍາໄລແຫ່ງຊາດລາວ.

ພົງພັດ ສັງເຜືອກ ແລະ ປະພາສີຣິິ ພູວະສະຖຽນ. (2526). ຄຸນຄ່າອາຫານຂອງແຫຼ່ງໂປຣຕີນຂອງຊາວຊົນນະບົດ: ແມງໄມ້. ໂພສະນາການສານ 17(1): 5-12.

ສາວິຕຣິ ມາໄລພັນ ພ້ອມດ້ວຍຄະນະ. (2538). ບົດທົດລອງແມງໄມ້ວິທະຍາເບື້ອງຕົ້ນ. ພາກວິຊາຊີວະວິທະຍາ,ຄະນະກະເສດສາດ, ມະຫາວິທະຍາໄລກະເສດສາດ. ກຸງເທບ. ພິມຄັ້ງທີ 2 ພສ. 2542. 266 ນ.

Joseph, K.J. 1991. SEM study of the stridulatory organs in the giant dung beetle Heliocopris dominus (Scarabaeidae) with observations on the significance of the sound production. Entomon 16(4): 319-322.

Joseph, K.J. 1998. Biology and breeding behaviour of the elephant dung beetle, Heliocopris dominus Bates (Coprinae: Scarabaeidae). Entomon 23(4): 325- 329.

Joseph, K.J. 2003. The life cycle, ecological role and biology of immature stages of Heliocopris dominus Bates (Coleoptera: Scarabaeidae: Coprinae). Entomon 28(3): 247-251

ພັດທະວີ ວິວັດພານິດ. (2542). ແມງໄມ້ໃນອານາຄົດຂອງມະນຸດ. ໂຮງພິມອົງການສົງເຄາະທະຫານຜ່ານເສິກ, ກຸງເທບ. 226 ນ.

Charles A. Triplehorn and Norman F. Johnson. 2005. Borror and delong’s introduction to the STUDY OF INSECTS. 7th edition.

ຜູ້ຮ່ວມມືໃນການສ້າງ

ລີພອນ ໜໍ່ປະເສີດ (ພາກວິຊາຊີວະວິທະຍາ, ຄະນະວິທະຍາສາດທຳມະຊາດ, ມະຫາວິທະຍາໄລແຫ່ງຊາດ)