ຕົ້ນຈັນໄດ / Dragon’s Blood Tree

Language

ການນຳໃຊ້

ອາຫານ

ສີນຄ້າ

ພືດເປັນຢາ

ຊື່ວິທະຍາສາດ / ຕະກຸນ

Dracaena cochinchinensis (Lour.) S.C. Chen / Asparagaceae

ຊື່ພ້ອງ

Aletris cochinchinensis Lour.
Dracaena loureiroi Gagnep.
Dracaena saposchnikowii Regel
Draco saposchnikowii (Regel) Kuntze
Pleomele cochinchinensis Merr. ex Gagnep.

ຊື່ອື່ນ

ລາວ: ຈັນຜາ, ຈັນແດງ.
ໄທ: ຈັນແດງ, ຈັນຜາ, ຫຼັກກາຈັນ.
ຫວຽດນາມ: ບານໆ, ຫູເຢັດຢຽກ, ໂສຫວ່າ, ເດຶອດ່າຍ, ເຢືອງອົງ.
ຈີນ: ສຸຍຈີ່.
ອັງກິດ: Dragon’s blood tree, cinnabaris.

ບັນຍາຍລັກສະນະພືດສາດ

ຕົ້ນຈັນໄດຄ້າຍຄືຕົ້ນປາມນ້ອຍ ເຮືອນຍອດມີລັກສະນະເປັນພຸ່ມ, ສູງເຖິງ 10 ແມັດ, ລຳຕົ້ນເປັນສີໝົ່ນ (ສີຂີ້ເຖົ່າ), ມີໜ້າຕ້າງພຽງເອິກ (ຈຸດສູງ 1.30 ມ) ເຖິງ 15 ຊມ. ໃບກວ້າງ 5-7 ຊມ ແລະ ຍາວ 50-70 ຊມ, ໃບຈັບເປັນວຽນ ແລະ ເປັນກຸ່ມຢູ່ປາຍລຳຕົ້ນ. ເມື່ອໃບຫຼົ່ນ ຈະມີຮອຍແປ້ວ ຂອງໃບຢູ່ຕາມລຳຕົ້ນ. ຊໍ່ດອກໃຫຍ່ ຍາວ 1 ແມັດ; ດອກເປັນກຸ່ມ ແລະ ກົ່ງຢ່ອນລົງລຸ່ມ. ກ້ານດອກແກ່ເປັນສີມ່ວງ. ດອກເກີດເປັນຈຸ້ມນ້ອຍໆ 3-7 ດອກ, ເປັນສີເຫຼືອງປົນຂາວ, ມີກິ່ນຫອມ, ຍາວ 6 -7 ມມ. ໝາກມົນເປັນສີຂຽວ ແລະ ກາຍເປັນສີມ່ວງແກ່ ເວລາສຸກ, ມີເສັ້ນຜ່າສູນກາງ 1 ຊມ ແລະ ມີ 1-3 ແກ່ນ.

ບັນຍາຍການນຳໃຊ້

ສ່ວນທີ່ເປັນເນື້ອສີແດງໃນລຳຕົ້ນ ແລະ ຢາງຈາກຕົ້ນທີ່ມີອາຍຸແກ່ ມີຄຸນສົມບັດເປັນຢາ. ຕົ້ນຈັນໄດທີ່ໄດ້ຂຸດຄົ້ນອອກມາຈາກປ່າ ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນໄດ້ສົ່ງອອກໄປຍັງປະເທດຈີນ ເພື່ອນຳໄປໃຊ້ເປັນສ່ວນປະສົມຂອງຢາ. ມັນເປັນຢາບຳລຸງກຳລັງທີ່ມີຄວາມນິຍົມສູງ ແລະ ມີລາຄາແພງ ແລະ ເປັນຢາ ຊ່ວຍການໄຫຼວຽນຂອງເລືອດໃຫ້ດີຂຶ້ນ, ແກ້ເລືອດກ້າມ, ແກ້ໄອ, ແກ້ເລືອດອອກຕາມວ່າງແຂ້ວ, ປົວບາດແຜ ແລະ ແກ້ປວດ. ໝາກຂອງມັນສາມາດກິນໄດ້ ແລະ ນຳໄປເຮັດເປັນສີແດງສຳລັບຍ້ອມຜ້າ. ສ່ວນສີຂຽວແມ່ນໄດ້ມາຈາກໃບ. ນອກຈາກນີ້, ຕົ້ນຈັນໄດ ຍັງໃຊ້ປູກເປັນໄມ້ປະດັບທີ່ມີລາຄາແພງອີກດ້ວຍ.

ເອກະສານອ້າງອີງ / ການອ້າງອີງ

Greijmans, M., Ketphanh, S., Lamxay, V., & Sengdala, K. 2007. Non-Timber Forest Products in the Lao PDR. A Manual of 100 Commercial and Traditional Products. The National Agriculture and Forestry Research Institute. Vientiane, Lao PDR.

Fan, J.Y., Yi, T., Sze-To, C.M., Zhu, L., Peng, W.L., Zhang, Y.Z., Zhao, Z.Z., Chen, H.B. A systematic review of the botanical, phytochemical and pharmacological profile of Dracaena cochinchinensis, a plant source of the ethnomedicine "dragon's blood". Molecules. 2014 Jul 22;19(7):10650-69. doi: 10.3390/molecules190710650.

Wang, X.H., Zhang, C., Yang, L.L., Gomes-Laranjo, J. 2010. Production of dragon's blood in Dracaena cochinchinensis plants by inoculation of Fusarium proliferatum. Plant Sci. 2011 Feb;180(2):292-9. doi: 10.1016/j.plantsci.2010.09.007. Epub 2010 Sep 25.

ຜູ້ຮ່ວມມືໃນການສ້າງ

ຮຽບຮຽງ / Compilers: ລາວ: ກົມແກ້ວ ສີບຸນຫວັງ Eng: Manoluck Bounsihalath; Editor: Keooudone Souvannakhoummane