ໝາກຄ່າງ / Croton oil plant

ການນຳໃຊ້

ພືດເປັນຢາ

ຊື່ວິທະຍາສາດ / ຕະກຸນ

Croton tiglium L. / EUPHORBIACEAE

ຊື່ພ້ອງ

Alchornea vaniotii H.Lév.
Croton acutus Thunb.
Croton arboreus Shecut
Croton birmanicus Müll.Arg.
Croton camaza Perr.
Croton himalaicus D.G.Long
Croton jamalgota Buch.-Ham.
Croton muricatus Blanco
Croton officinalis (Klotzsch) Alston
Croton pavana Buch.-Ham.
Croton tiglium var. xiaopadou Y.T.Chang & S.Z.Huang
Croton xiaopadou H.S.Kiu
Halecus verus Raf.
Kurkas tiglium (L.) Raf.
Oxydectes birmanica (Müll.Arg.) Kuntze
Oxydectes blancoana Kuntze
Oxydectes tiglium (L.) Kuntze
Tiglium officinale Klotzsch

ຊື່ອື່ນ

ລາວ: ໝາກຕອດ ແລະ ໝາກຄ່າງ.
ໄທ: ກະບັັັັັັັ້ງ, ໝາກຂ່າງ, ໝາກຂັ່ງ, ໝາກຕອດ, ຫັດສະຄືນ, ໝາກທາງ, ສະລອດຕົ້ນ, ໝາກຫຼອດຕົ້ນ, ໝາກຫຼອດ, ໜ່ວຍພະຍາສັດຕູ ແລະໝາກຍອງ.
ຈີນ: 巴豆 ແລະ 帕图.
ຊື່ສາມັນ: Croton, Croton oil plant ແລະ Purging Croton.

ບັນຍາຍລັກສະນະພືດສາດ

ຈັດເປັນໄມ້ຟຸ່ມ ຫຼື ໄມ້ຢືນຕົ້ນຂະໜາດນ້ອຍ. ລຳຕົ້ນສູງ 2-4 ມ, ແຕກກິ່ງກ້ານສາຂາຫຼາຍ, ເປືອກລຳຕົ້ນລຽບ, ກ້ຽງ, ສີນ້ຳຕານອ່ອນ ຫຼື ສີເທົາເຂັ້ມ, ກິ່ງອ່ອນເປັນສີຂຽວ ແລະ ມີຂົນປົກຄຸມ, ຍອດອ່ອນເປັນສີແດງ. ໃບດ່ຽວ, ອອກຮຽງສະຫຼັບ, ຮູບຮີ, ຮູບຫອກ ຫຼື ຮູບໄຂ່, ກ້ວາງ 2-7 ຊມ, ຍາວ 5-14 ຊມ, ໂຄນໃບມົນ ຫຼື ກ້ວາງ, ຂອບເປັນວັກ ຫຼື ແສກແຂ້ວ, ປາຍຮຽວແຫຼມ, ແຜ່ນໃບບາງຄ້າຍຄືເຈ້ຍ, ຜິວໃບດ້ານເທິງເປັນສີຂຽວອົມເຫຼືອງ ຫຼື ເປັນສີຂຽວເຂັ້ມ, ກ້ຽງ, ຜິວໃບດ້ານລຸ່ມສີຂຽວອ່ອນ, ມີຂົນກະຈາຍທົ່ວ, ໃບແກ່ຈະປ່ຽນເປັນສີແດງ. ກ້ານໃບກົມ, ຍາວ 3-4 ຊມ, ຜິວລຽບ, ບໍລິເວນໂຄນກ້ານໃບມີຕ່ອມ 2 ຕ່ອມ. ດອກດ່ຽວ ຫຼື ເປັນຊໍ່ແຕກແໜງ, ອອກຢູ່ບໍລິເວນສ່ວນປາຍກິ່ງ. ດອກຍ່ອຍແຍກເພດໃນຕົ້ນດຽວກັນ, ມີໃບປະດັບດອກຂະໜາດນ້ອຍ. ດອກເພດຜູ້ເກີດບໍລິເວນສ່ວນປາຍຂອງຊໍ່ດອກ, ມີຂົນຮູບດາວ. ກາບດອກມີ 4-6 ອັນ, ມີຂົນຢູ່ປາຍ. ກີບດອກມີ 4-6 ອັນ, ກີບດອກ ແລະ ຖານຮອງດອກມີຂົນ. ເກສອນເພດຜູ້ມີຈຳນວນຫຼາຍ, ກ້ານເກສອນແຍກກັນ. ດອກເພດແມ່ບໍ່ມີກີບດອກ ຫຼື ມີກີບດອກຂະໜາດນ້ອຍຫຼາຍ, ດອກບານເຕັມທີກີບດອກຈະໂຄ້ງກັບໄປທາງດ້ານຫຼັງ. ໝາກຮູບຮີ, ຮູບກົມ ຫຼື ຮູບໄຂ່, ແບ່ງອອກເປັນ 3 ພູ, ກ້ວາງ 1-1.5 ຊມ, ຍາວປະມານ 2 ຊມ, ປາຍຮູບສາມຫຼ່ຽມ, ໝາກແຫ້ງແຕກອອກເປັນ 3 ແສກ. ແກ່ນມີ 1-3 ເມັດຕໍ່ແສກ, ຮູບຮີ, ຮູບກົມ, ຂອບຂະໜານ ຫຼື ຮູບໄຂ່, ແປເລັກນ້ອຍ, ກ້ວາງ 8-10 ຊມ, ຍາວ 1-1.5 ຊມ ແລະ ໜາປະມານ 4-7 ຊມ, ຜິວລຽບເປັນເງົາ, ເນື້ອອົມມັນ, ສີນ້ຳຕານອ່ອນ ຫຼື ສີເຫຼືອງເຂັ້ມ.

ບັນຍາຍການນຳໃຊ້

ສັບພະຄຸນ:

ຮາກ: ເປັນຢາໃຊ້ພາຍນອກນຳມາທາແກ້ພິດງູ, ແກ້ເຮື້ອນ (ຮາກ, ແກ່ນ), ຊ່ວຍຂັບເສມຫະ, ຂັບລົມ, ຂັບເລືອດ, ນຳມາຕົ້ມດື່ມຊ່ວຍແກ້ອາການບວມນ້ຳ, ຂັບປັດສະວະ, ແກ້ອາການເຈັບທ້ອງເນື່ອງຈາກລົມ ແລະ ຊ່ວຍແກ້ອາການຟົກຊໍ້າເຈັບບວມ.
ເປືອກຕົ້ນ: ຊ່ວຍແກ້ເສມຫະ.
ເນື້ອໄມ້: ນ້ຳຕົ້ມຈາກເນື້ອໄມ້ຮັບປະທານນ້ອຍຈະເຮັດໃຫ້ປວດຮາກ ແລະ ຊ່ວຍຂັບເຫື່ອ.
ໃບ: ຮັກສາອາການລຳໄສ້ເນົ່າ ຫຼື ກາມມະໂຣກທີ່ກິນລາມແຕ່ພາຍນອກເຂົ້າໄປຮອດທາງໃນ ແລະ ຕໍາພອກແກ້ຝີ.
ດອກ: ຊ່ວຍດັບທາດໄຟບໍ່ໃຫ້ເກີດ, ແກ້ລົມອຳມະພາດ, ແກ້ກາກເກື້ອນ ແລະ ຮັກສາພະຍາດຜິວໜັງແບບຊຳເຮື້ອ.
ໝາກ: ແກ້ລົມອຳມະພາດ ແລະ ຊ່ວຍກຳຈັດທາດໄຟບໍ່ໃຫ້ເກີດ.
ແກ່ນ: ແກ້ອາການຜິດປົກກະຕິທາງຈິດ ແລະ ປະສາດ, ຂັບເສມຫະ ແລະ ເລືອດ, ເປັນຢາແກ້ໄອໃນເດັກ (ໃຊ້ປະລິມານຕໍ່າປະສົມກັບນ້ຳຂີງ), ເປັນຢາແກ້ຄໍຕີບ (ໃຊ້ພາຍນອກ), ເປັນຢາຖ່າຍລົມ, ຂັບລົມ, ແກ້ທ້ອງອືດ, ທ້ອງເຟີເນື່ອງຈາກກະເພາະ, ຊ່ວຍຂັບລົມ, ແກ້ອາການເຈັບທ້ອງ, ເປັນຢາຖ່າຍ, ແກ້ລຳໄສ້ອຸດຕັນ, ຊ່ວຍຂັບອຸຈະລະ, ເປັນຢາຖ່າຍສານພິດ, ແກ້ທ້ອງໃຄ່, ອາການບວມນ້ຳ, ຊ່ວຍຂັບນ້ຳເຫຼືອງເສຍ, ຮັກສາພະຍາດຜິວໜັງ, ກາກເກື້ອນ, ແກ້ລົມຊັກບາງຊະນິດ ແລະ ພະຍາດເກົາ.

ວິທີກຳຈັດພິດຈາກແກ່ນ: ນຳແກ່ນມາທຸບ ແລະ ນຳມາຕົ້ມກັບນ້ຳນົມ 2-3 ຄັ້ງ.

ຂໍ້ຄວນລະວັງໃນການໃຊ້: ທຸກສ່ວນມີພິດເປັນຕົ້ນແມ່ນ ແກ່ນ ແລະ ຢາງ ພົບສານພິດດັງນີ້: Crotin, Resin, Croton oil, Taxalbumins (phytotoxins) ແລະ Toxic albuminous substance crotin.

ໝາຍເຫດ: ຜູ້ຍິງຖືພາ ແລະ ຜູ້ທີ່ມີຮ່າງກາຍອ່ອນແອຫ້າມຮັບປະທານສະໝູນໄພຊະນິດນີ້.

ເມື່ອຮ່າງກາຍໄດ້ຮັບພິດຈະມີອາການດັງນີ້: ມີອາການຖອກທ້ອງຢ່າງຮຸນແຮງ, ປວດຮາກ ແລະ ອາດເສຍຊີວິດໄດ້ເນື່ອງຈາກເສຍນ້ຳ ແລະ ເກືອແຮ່ຈານ. ຖ້ານ້ຳມັນຖືກຜິວໜັງຈະເຮັດໃຫ້ມີອາການຄັນຄາຍ, ເປັນຜື່ນຄັນ, ຜິວໜັງໄໝ້ແດງ. ແຕ່ຖ້າໄດ້ຮັບຜົງຈາກແກ່ນຈະເຮັດໃຫ້ຜິວໜັງອັກເສບ ແລະ ພອງໃຄ່.

ເອກະສານອ້າງອີງ / ການອ້າງອີງ

Nath, R., S., Roy, De, B., Dutta choudhury, M. (2013). Antioxidant and antioxidant effects of Crotan: reviews. Int J Pharm Pharm Sci, 5(2): 63-70.

Kumar Pal, P., Kumar Nandi, M., Kumar Singh, N. (2014). Detoxification of Croton tiglium L. seeds by Ayurvedic process of Śodhana. Pal, et al.: Detoxification of Croton tiglium 33(3).

Aboulthana, W.M., M. Youssef, A., M. El-Feky, A., ElSayed Ibrahim, N., M. Seif, M., Kamal Hassan, A. (2019). Evaluation of Antioxidant Efficiency of Croton tiglium L. Seeds Extracts after Incorporating Silver Nanoparticles. Egypt. J. Chem. 62(2): 181-200.

Sinsinwar, S., Paramasivam, I., Sundaram Muthuraman, M. (2016). An Overview of the Biological and Chemical Perspectives of Croton tiglium. Scholars Research Library Der Pharmacia Lettre, 8 (19):324-328.

Mahmoud Aboulthana, W., Youssef, A.M., El-Feky, A.M., ElSayed Ibrahim, N., Seif, M.M., Kamal Hassan, A. (2019). Evaluation of Antioxidant Efficiency of Croton tiglium L. Seeds Extracts after Incorporating Silver Nanoparticles. Egypt. J. Chem. 62(2): 181-200.

Harshavardhan, B., Ashwin Kumar, S.B., Ravishankar, B., Chaturvedi, A., Ravi, M. (2015). An Experimental Study to Assess Toxic Potential of Jayapala (Croton Tiglium) Beeja In Relation. To Gastrointestinal Tract. International Journal of Health Sciences & Research. 5(9):346-351.

ຜູ້ຮ່ວມມືໃນການສ້າງ

Duangkhae KEONOY