ຕົ້ນຕາປວກ / Ivru wood

ການນຳໃຊ້

ພືດເປັນຢາ

ສີ່ງປູກສ້າງ

ຊື່ວິທະຍາສາດ / ຕະກຸນ

Siphonodon celastrineus Griff. / Celastraceae

ຊື່ພ້ອງ

Astrogyne coriacea Wall. ex Laws.
Hydnocarpus sharmae P.S.N. Rao & P.V. Sreekumar
Siphonodon pyriformis Merrill
Xanthophyllum subglobosum Elmer

ຊື່ອື່ນ

ຊື່ໄທ: ຕົ້ນຍາຍປວກ, ໄມ້ໝາກດູກ, ບັກໂຄ້ກ, ໝາກດູກ.
ຊື່ອັງກິດ: Ivru wood.

ບັນຍາຍລັກສະນະພືດສາດ

ເປັນໄມ້ຢືນຕົ້ນ. ລຳຕົ້ນສູງປະມານ 30 ມ. ໃບດ່ຽວ, ອອກຮຽງສະຫຼັບ, ຮູບຮີ, ຮູບຂອບຂະໜານ ຫຼື ຮູບໄຂ່, ຍາວ 6.5-15 ຊມ, ໂຄນໃບແຫຼມ ຫຼື ຕັດ, ຂອບແສກແຂ້ວ ຫຼື ແສກມົນ, ປາຍແຫຼມ ຫຼື ຮຽວແຫຼມ. ກ້ານໃບຍາວ 0.5-1.5 ຊມ, ມີຫູໃບຂະໜາດນ້ອຍ. ຊໍ່ດອກແບບກະຈຸກ, ອອກຕາມງ່າມໃບ, ບາງຄັ້ງມີດອກດ່ຽວ. ດອກຍ່ອຍມີກ້ານດອກຍາວ 0.3-1 ຊມ. ກາບດອກມີ 5 ກາບ, ຮູບກົມ, ມີເສັ້ນຜ່າສູນກາງ 1-2 ມມ, ສີຂຽວອ່ອນ. ກີບດອກມີ 5 ກີບ, ຮຽງຊ້ອນເຫຼື່ອມກັນທີ່ໂຄນກີບ, ຮູບໄຂ່, ປາຍມົນ, ຍາວ 2.5-3 ມມ, ສີເຫຼືອງ. ເກສອນເພດຜູ້ມີ 5 ອັນ, ກ້ານຊູຖົງລະອອງຮູບແປ, ຍາວປະມານ 1 ມມ, ໂຄນເຊື່ອມຕິດກັນ, ຖົງລະອອງເກສອນຈັບປາຍ. ເຕົ້າໄຂ່ແນບຕິດກັບຖານຮອງດອກ, ຮູບທໍ່ສັ້ນ, ປາຍວ້ຳເລິກ, ເຕົ້າໄຂ່ມີຫຼາຍຫ້ອງ, ແຕ່ລະຫ້ອງມີ 1 ເມັດໄຂ່. ໝາກຮູບຮີ ຫຼື ຮູບໄຂ່ປີ້ນ, ຍາວ 3-5 ຊມ, ຜິວຂຸຄັງ, ເປືອກໜາຄ້າຍຄືໜັງ. ແກ່ນຮູບຮີ, ແປ, ຍາວປະມານ 8 ມມ.

ບັນຍາຍການນຳໃຊ້

ເປັນອາຫານ: ໝາກສຸກກິນໄດ້.

ສັບພະຄຸນ: ຮາກ ບຳລຸງກະດູກ, ແກ້ພິດໃນກະດູກ, ໃຊ້ຕົ້ົົມກັບຮາກຕົ້ນຂັນທອງດື່ມຮັກສາມະເຣັງ, ແກ້ຝີພາຍໃນ (ຝີໃນຕັບ, ຝີໃນປອດ, ຝີໃນກະດູກ), ຮັກສາພະຍາດຜິວໜັງ, ແກ້ຜື່ນຄັນ, ແກ້ປະດົງຂໍ, ນ້ຳຢາງເຫຼືອງແຫ້ງ, ແກ້ອາການເຈັບແສບ-ຮ້ອນ, ແກ້ເສັ້ນເອັນແຂງ, ຮາກນຳມາຕົ້ມກັບນ້ຳດື່ມແກ້ອາການເຈັບກະດູກ ແລະ ເຈັບຂໍ. ທັງຕົ້ນ: ໃຊ້ຕົ້ມກັບຕົ້ນຮໍສະພານຄວາຍ, ເຂົ້າຫຼາມດົງ, ຕົ້ນຕານເຫຼືອງ, ໝາກກະທັນ, ມ້າກະທືບໂລງ, ຫົວຢາເຂົ້າເຢັນ, ແກ່ນຝາງ, ບານບໍ່ຮູ້ລົ່ນ ແລະ ຕົ້ນມັນເຖື່ອນດື່ມເປັນຢາບຳລຸງກຳລັງ, ແກ້ອາການປວດເມືີ່ອຍ.

ສິ່ງປຸກສ້າງ: ເນື້ອໄມ້ມີຄວາມແຂງແຮງສາມາດນຳໃຊ້ເຂົ້າໃນການກໍ່ສ້າງ.

ເອກະສານອ້າງອີງ / ການອ້າງອີງ

Niampoka, C., Suttisri, R., Bavovada, R., Takayama, H. and Aimi, N. (2005). Potentially Cytotoxic Triterpenoids from the Root Bark of Siphonodon celastrineus Griff. Archives of Pharmacal Research 28(5):546-9.

Chaloemram, C. (2020). Principles of Using Medicinal Plants in Withikutdharok Scripture. Journal of Thai Traditional & Alternative Medicine 18(1): 147-165.

Dechapolyai, U. and Panya, N. (2019). The potential of Siphonodon celastrineus Griff, traditional medicinal plants of Thailand for treatment from local wisdom knowledge lead to the development of sustainable use. Faculty of Science and Technology Rajamangala University of Technology Phra Nakhon.

Gagnepain, F. (2014). Un synonyme certain; une famille nouvelle probable. Bulletin de la Société Botanique de France.

Jesus, J.A., Lago, J.H.G. Laurenti, M.D., Yamamoto, E.S. and Passero, L.F.D. (2015). Antimicrobial Activity of Oleanolic and Ursolic Acids: An Update. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine 2015: https://doi.org/10.1155./2015/620472.

Newman, M., Ketphanh, S., Svengsuksa, B., Thomas, P., Sengdala, K., Lamxay, V. & Armstrong, K. (2007). A checklist of the vascular plants of Lao PDR: 1-394. Royal Botanic Gardens, Edinburgh.

Rao, M.K.V. (1994). Hydnocarpus sharmae (Flacourtiaceae) is Siphonodon celastrineus (Celastraceae). Nordic Journal of Botany 14(3): https://doi.org/10.1111/j.1756-1051.1994.tb00605.x

Santisuk, T. & Larsen, K. (eds.) (2010). Flora of Thailand 10(2): 141-198. The Forest Herbarium, Royal Forest Department.

ຜູ້ຮ່ວມມືໃນການສ້າງ

ດວງແຂ ແກ້ວນ້ອຍ