ເຄືອແຫມ / Berberine

Language

ການນຳໃຊ້

ພືດເປັນຢາ

ນ້ຳມັນຫອມ

ຊື່ວິທະຍາສາດ / ຕະກຸນ

Coscinium fenestratum (Goetgh.) Colebr. / Menispermaceae

ຊື່ພ້ອງ

Coscinium maingayi Pierre
Coscinium miosepalum Diels
Coscinium peltatum Merr.
Coscinium usitatum Pierre
Coscinium wallichianum Miers
Coscinium wightianum Miers ex Diels
Menispermum fenestratum Gaertn.
Pereiria medica Lindl.

ຊື່ອື່ນ

ໄທ: ເຄຣືອແຫມ, ຂະໝິນເຄືອ, ແຫມມະຫັດສະຈັນ.
ຫວຽດນາມ: ເດ ວັງ ດັງ, ວັງ ດັງ ລາຕຣັງ, ບໍເອດັງ, ດັງ ກວຽງ, ເດໂມນັງ, ໂກ ຕຣອງ, ໂຕ ຣົງ.
ອັງກິດ: Berberine, ceylon/false calumba, calumba root, tumeric tree, columbo wood.

ບັນຍາຍລັກສະນະພືດສາດ

ເຄືອແຫມເປັນປະເພດເຄືອເລືອ, ຄວາມຍາວ 25-30 ມ ແລະ ມີໜ້າຕ້າງ 6-7 ຊມ. ຍອດຂອງມັນໂຄ້ງ ແລະ ລຳຕົ້ນ ພອງສະຫຼັບກັບແວບເປັນຍ່ານໆ, ສະໝ່ຳສະເໜີ. ສ່ວນນອກຂອງເປືອກເປັນສີມົ່ນ, ເປັນເກັດ ແລະ ດ້ານໃນຂອງເປືອກເປັນສີເຫຼືອງ, ມີລົດຊາດຂົມ. ເນື້ອໄມ້ເວລາຕັດອອກຈະເປັນສີເຫຼືອງແຈ້ງມີນ້ຳສີເຫຼືອງອອກມາ ແລະ ຖ້າຜ່າຕາມລວງຍາວຈະເຫັນເສັ້ນແຜ່ອອກຈາກສູນກາງຂອງລຳ. ໃບຂອງມັນຍາວ ປະມານ 9-15 ຊມ ແລະ ກວ້າງ 6-8 ຊມ, ພື້ນໃບມີສີຂຽວຈືດ. ຊໍ່ດອກເກີດຈາກຂໍ້ຕາມລຳຕົ້ນ, ມີດອກສີຂຽວອ່ອນປົນສີເຫຼືອງ ແລະ ລຽບ, ປາຍມົນ. ໝາກມີເນື້ອ ເສັ້ນຜ່າກາງ ປະມານ 3 ຊມ, ມີສີນ້ຳຕານ ຫາສົ້ມເກີດເປັນພວງ 10-20 ໜ່ວຍ. ການຈຳແນກຄວາມແຕກຕ່າງລະຫວ່າງ ສະກຸນຕໍ່ສະກຸນ ແມນ່ເບິ່ງຈາກເສັ້ນ ກາງໃບ ຄື ສະກຸນ Cocinium ມີເສັ້ນໃບທັງໝົດເລີ່ມຈາກຖານໃບ (ຈາກໂຄນຂອງໃບ) ແລະ ສະກຸນ Fibraurea ມີເສັ້ນໃບອອກຈາກໂຄນຂອງກ່າງກາງຈຸດດຽວ. ຄົນລາວໄດ້ຈຳແນກຄຸນນະພາບຂອງເຄືອແຫມຕາມຊະນິດ ແລະ ຕາມເພດ ເຊັ່ນ ຕົ້ນຜູ້ ແລະ ຕົ້ນແມ່. ປະຈຸບັນ ຍັງມີການສຶກສາຄົ້ນຄວ້າຕື່ມຢູ່ກ່ຽວກັບການຈຳແນກຊະນິດດັ່ງທີ່ກ່າວ.

ບັນຍາຍການນຳໃຊ້

ລຳ ແລະ ຮາກ ຂອງແຫມໄດ້ນຳມາສະກັດ ເປັນຢາປົວບາດແຜ, ພະຍາດທ້ອງບິດ ແລະ ຟື້ນຟູແມ່ລູກອ່ອນຫຼັງໃຫ້ກຳເນີດລູກ. ສານສະກັດເບີເບຣນີ ຈາກເຄືອແຫມ ເປັນຢາທີ່ຄົນນິຍົມໃຊ້ກັນຫຼາຍ ສຳລັບປົວພະຍາດຖອກທ້ອງ ແລະ ຂ້າແມ່ທ້ອງ. ມັນເຮັດໃຫ້ມີປະຕິກິລິຍາໂຕ້ຕອບ ທີ່ມີປະສິດທິພາບຕໍ່ກັບບັກເຕເຣຍ, ເຊື້ອລາ, ຢິດສ໌, ໄວຣັດ ແລະ ຕົວຕືກ ພ້ອມມີຄຸນສົມບັດຕ້ານກັບມະເຮັງ, ພະຍາດເບົາຫວານ ແລະ ຕັບອັກເສບ. ລຳຂອງແຫມ ຍັງສາມາດນຳມາໃຊ້ເຮັດເປັນສີເຫຼືອງຍ້ອມຜ້າຄ້າຍຄືກັນກັບຂີ້ໝີ້ນ.

ເອກະສານອ້າງອີງ / ການອ້າງອີງ

NUoL; NAFRI; SNV. 2007. Non-timber forest products in the Lao PDR : a manual of 100 commercial and traditional produce. National Agriculture and Forestry Research Institute.

Ashwell, D. and Walston, N. 2008. An overview of the use and trade of plants and animals in traditional medicine systems in Cambodia. TRAFFIC Southeast Asia, Greater Mekong Programme, Ha Noi, Viet Nam.

Tushar, K.V.; et al. 2008. Coscinium fenestratum (Goetgh.) Colebr: – A review on this rare, critically endangered and highly-traded medicinal species. Journal of Plant Sciences. 3 (2): 133–145.

Ved, D., Saha, D., Ravikumar, K. & Haridasan, K. 2015. Coscinium fenestratum. The IUCN Red List of Threatened Species 2015: e.T50126585A50131325. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2015-4.RLTS.T50126585A50131325.en. Downloaded on 27 August 2021.

ຜູ້ຮ່ວມມືໃນການສ້າງ

ຮຽບຮຽງ / Compilers: ລາວ: ອານົງ ວິໄລວັນ Eng: Manoluck bounsihalath; Editors: Keooudone Souvannakhoummane