ໝາກຄາຍຕັ່ງໂທມ / Monkey-faced tree

ການນຳໃຊ້

ພືດເປັນຢາ

ຊື່ວິທະຍາສາດ / ຕະກຸນ

Mallotus philippensis (Lam.) Müll.Arg. / EUPHORBIACEAE

ຊື່ພ້ອງ

Aconceveibum trinerve Miq.
Croton coccineus Vahl
Croton distans Wall.
Croton laurifolius Noronha
Croton montanus Willd.
Croton philippensis Lam.
Croton punctatus Retz.
Echinus philippensis (Lam.) Baill.
Euonymus hypoleucus H.Lév.
Macaranga stricta (Rchb.f. & Zoll.) Müll.Arg.
Mallotus bicarpellatus T.Kuros.
Mallotus philippensis var. reticulatus (Dunn) F.P.Metcalf
Mallotus philippensis var. tomentosus Gamble
Mallotus philippinensis var. reticulatus (Dunn) F.P. Metcalf
Mallotus reticulatus Dunn
Mappa stricta Rchb.f. & Zoll.
Rottlera affinis Hassk.
Rottlera aurantiaca Hook. & Arn.
Rottlera philippensis (Lam.) Scheff.
Rottlera tinctoria Roxb.
Rottlera tinctoria var. monstruosa Ham. ex Dillwyn
Tanarius strictus (Rchb.f. & Zoll.) Kuntze

ຊື່ອື່ນ

ໄທ: ຕົ້ນການຂັດຫີນ, ຂີ້ເນື້ອ, ຂາງປ່ອຍ, ຊາດປ່າ, ລາຍຕົວຜູ້, ແທງທວຍ, ທອງຂາວ, ສາກກະເບືອລະວ້າ, ຊາຕີຂາວ, ພະລາກ້ວາງໃບໃຫຍ່, ຂີ້ເຕົ່າ, ພັບພາຂີ້ເຕົ່າ, ໝາກກາຍຄັດ, ຄຳແດງ, ທອງທວຍ, ໝາກຄາຍ, ໝາກແສດ ແລະ ໄມ້ເລັງ.
ອັງກິດ: Monkey-faced tree ແລະ Red berry.

ບັນຍາຍລັກສະນະພືດສາດ

ຈັດເປັນໄມ້ຢືນຕົ້ນຂະໜາດນ້ອຍ. ລຳຕົ້ນສູງ 5-12 ມ ແລະ ອາດສູງຮອດ 15 ມ, ເປືອກລຳຕົ້ນແຕກເປັນຮ່ອງຕາມລວງຍາວ, ເປັນສີນ້ຳຕານປົນສີເທົາ, ພາກສ່ວນອ່ອນມີຂົນສີນ້ຳຕານ, ມີຢາງສີແດງ. ໃບດ່ຽວ, ອອກຮຽງສະຫຼັບ, ຮູບໄຂ່ ຫຼື ຮູບຮີ, ກ້ວາງ 3-8 ຊມ, ຍາວ 6-10 ຊມ, ໂຄນໃບມົນ ຫຼື ຕັດ, ຂອບລຽບ, ປາຍແຫຼມ ຫຼື ເປັນຕິ່ງໝາມ, ຜິວໃບດ້ານເທິງເປັນສີຂຽວເຂັ້ມ, ລຽບກ້ຽງ, ຜິວໃບດ້ານລຸ່ມມີຂົນສີນ້ຳຕານກະຈາຍຢູ່ທົ່ວ. ກ້ານໃບຍາວ 1.5-5 ຊມ. ຫູໃບຮູບສາມຫຼ່ຽມແຄບ, ຍາວ 0.5-1.3 ຊມ. ຊໍ່ດອກແບບຫາງກະຫອກ, ອອກບໍລິເວນງ່າມໃບ ແລະ ປາຍກິ່ງ, ດອກແຍກເພດໃນຕົ້ນດຽວກັນ. ຊໍ່ດອກເພດຜູ້ຍາວປະມານ 18 ຊມ. ດອກຍ່ອຍອອກເປັນກຸ່ມ 3-4 ດອກ, ມີຂະໜາດເສັ້ນຜ່າສູນກາງປະມານ 0,2-0.3 ຊມ, ສີຂຽວ. ກາບດອກມີ 3-4 ກີບ. ບໍ່ມີກີບດອກ. ເກສອນເພດຜູ້ມີ 15-20 ອັນ. ດອກເພດແມ່ຍາວປະມານ 20 ຊມ. ດອກຍ່ອຍມີຂະໜາດເສັ້ນຜ່າສູນກາງປະມານ 0,3 ຊມ, ສີເຫຼືອງ ຫຼື ສີແດງ. ກາບດອກມີ 3-6 ກາບ. ເຕົ້າໄຂ່ມີ 2-3 ຫ້ອງ, ຄໍເຕົ້າໄຂ່ຍາວປະມານ 0,1 ຊມ, ປາຍແຍກອອກເປັນ 3 ແສກ, ແຕ່ລະແສກຍາວ 0,3-0,5 ຊມ, ມີຂົນປົກຄຸ່ມທົ່ວຊໍ່ດອກ. ໝາກຮູບກົມ, ແບ່ງອອກເປັນ 3 ແສກ, ມີຂະໜາດ 0,7-0,9 ຊມ, ຜິວມີຂົນສັ້ນ ແລະ ຕ່ອມຜົງຂະໜາດນ້ອຍສີແດງ ຫຼື ສີນ້ຳຕານເຂັ້ມ, ໝາກແຫ້ງຈະແຕກອອກເປັນ 3 ແສກ. ແກ່ນມີ 3 ແກ່ນ, ຮູບຮີ, ຍາວປະມານ 0,4 ຊມ, ສີດຳ.

ບັນຍາຍການນຳໃຊ້

ສັບພະຄຸນ:

    ຮາກ, ໃບ ແລະ ຂົນຈາກໝາກ: ນຳມາຕຳລວມກັບດອກເຜິ້ງໃຊ້ທາຮັກສາແຜອັກເສບ ແລະ ແກ້ພິສັດກັດ.
    ເປືອກຕົ້ນ: ຊ່ວຍບຳລຸງທາດ, ແກ້ອາການຖອກທ້ອງ, ຮັກສາພະຍາດກະເພາະ, ຮັກສາແຜ່ຊຳເຮື້ອ (ດອກ ແລະ ເປືອກຕົ້ນ) ແລະ ຊ່ວຍຮັກສາພະຍາດຜິວໜັງ.
    ເນື້ອໄມ້: ນຳມາຕົ້ມດື່ມຊ່ວຍແກ້ປັດສະວະແດງ ຫຼື ເຫຼືອງ ແລະ ຮັກສາພະຍາດກ່ຽວກັບເສັ້ນ.
    ໃບ: ຕົ້ົົມກິນເປັນແກ້ຫວັດ (ໝາກ ແລະ ໃບ) ແລະ ໃຊ້ຜອກຮັກສາແຜ (ໃບ ແລະ ດອກ).
    ແກ່ນ: ແກ້ໄຂ້, ແກ້ອາການວຽນຫົວ, ເປັນຢາຂັບພະຍາດພິດ, ນຳມາບົດເປັນຜົງໃສ່ຮັກສາແຜ ແລະ ຮັກສາພະຍາດເຮື້ອນ.
    ຂົນຈາກໝາກ: ໃຊ້ເປັນຢາຂັບພະຍາດຕົວກົມ, ພະຍາດຕົວແປ ແລະ ພະຍາດແມ່ທ້ອງກົມ.
    ສານສະກັດຈາກໝາກ: ສາມາດຂ້າພະຍາດຜິດໄດ້ໝົດ.

ຄຸນປະໂຫຍດ:

    ແກ່ນ: ໃຊ້ເປັນຢາເບື່ອປາ.
    ຮາກ, ໃບ ແລະ ຂົນຈາກໝາກ: ນຳມາຕຳກັບນ້ຳເຜິ້ງທາຮັກສາສິວ ແລະ ຝ້າ.
    ໝາກ: ໃຊ້ເຮັດເປັນສີຍ້ອມຜ້າໄດ້ສີແດງທີ່ເອີ້ນວ່າ Kamela dye.
    ເນື້ອໄມ້: ໃຊ້ເຮັດເປັນຝືນໄດ້.

ເອກະສານອ້າງອີງ / ການອ້າງອີງ

Kumar, A., Patil, M., Kumar, P., Chand Bhatti, R., Kaur, R., Sharma, N.K., Narain Singh, A. (2021). Mallotus philippensis (Lam.) Müll. Arg.: A review on its pharmacology and phytochemistry. J Herbmed Pharmacol. 10(1): 31-50.

Munawaroh, E., Yuzammi, Purwanto, Y. (2020). The Euphorbiaceae (Spurge Family) in Bogor Botanic Gardens, Indonesia: Diversity, conservation and utilization. B IOD I V E R S I T A S 21 (11): 5021-5031.

Daniell, H., J. Wurdack, K., Kanagaraj, A., Lee, S.-B., Saski, Ch., K. Jansen, R. (2008). The complete nucleotide sequence of the cassava (Manihot esculenta) chloroplast genome and the evolution of atpF in Malpighiales: RNA editing and multiple losses of a group II intron. Theor Appl Genet 116:723–737.

Kiran Dhaker, J., Sharma, K. (2014). Ethnopharmacology review on Endangered Medicinal plant Mallotus philippensis (Lam. ) M.Arg. Int. J. Phar. & Biomedi. Rese, 1 (1): 1-6.

Hong, V.N.T., Rivière, C., T. Hong, Q., Chataigné, G., N. Hoai, N., Dejaegher, B., Tistaert, Ch., N.T. Kim, Th., P. Van, K., Vander Heyden, Y., C. Van, M., Quetin-Leclercq, J. (2011). Identification by LC-ESI-MS of Flavonoids Responsible for the Antioxidant Properties of Mallotus Species from Vietnam. Natural Product Communications, 6(6): 813-818.

ຜູ້ຮ່ວມມືໃນການສ້າງ

Duangkhae KEONOY