ສົ້ມຈ້າ / Som Cha

ການນຳໃຊ້

ອາຫານ

ພືດເປັນຢາ

ຊື່ວິທະຍາສາດ / ຕະກຸນ

Ampelocissus martini Planch. / Vitaceae

ຊື່ພ້ອງ

Vitis martinii (Planch.) Ridl.

ຊື່ອື່ນ

ລາວ: ສົ້ມກຸ້ງ ແລະ ສົ້ມຈ້າ.
ໄທ: ສົ້ມກຸ້ງ, ອາງຸນປ່າ, ເຄືອສົ້ມ, ເຄືອອີ່ໂກຍ, ກຸຍ ແລະ ເຄືອວັນຂົນ.
ຫວຽດ: Nho rừng.

ສະຖານະພາບການອະນຸລັກ

Near Threatened

ບັນຍາຍລັກສະນະພືດສາດ

ລຳຕົ້ນເປັນເຄືອ, ມັກເກາະພັນຕາມຕົ້ນໄມ້ອື່ນ, ລຳຕົ້ນເປັນຂໍ້, ມີມືຈັບອອກຕາມຂໍ້ ຫຼື ອອກກົງກັນຂ້າມກັບກ້ານໃບ, ກິ່ງອ່ອນ ແລະ ຍອດມີຂົນສີນ້ຳຕານ ຫຼື ສີແດງປົກຄຸມຢ່າງໜາແໜ້ນ, ເຄືອແກ່ສີນ້ຳຕານແດງ, ມີຮ່ອງຍາວຕາມຄວາມຍາວຂອງເຄືອ, ເຄືອແກ່ມີເນື້ອແຂງ. ໃບດ່ຽວ, ອອກຮຽງສະຫຼັບ, ຮູບຫົວໃຈ, ວ້ຳເປັນ 3-5 ແສກ, ກວ້າງ 10-13.5 ຊມ, ຍາວປະມານ 12 ຊມ, ໂຄນໃບຮູບຫົວໃຈ, ຂອບແສກແຂ້ວ, ປາຍແຫຼມ ຫຼື ມົນ. ຊໍ່ດອກແບບແຕກແໜງ, ຂະໜາດໃຫຍ່, ອອກກົງກັນຂ້າມກັບໃບ ຫຼື ອອກຕາມຂໍ້. ດອກຍ່ອຍມີຈຳນວນຫຼາຍ, ຂະໜາດນ້ອຍ. ກີບລວມສີບົວ, ກາງດອກສີແດງເຂັ້ມ. ເກສອນເພດຜູ້ມີ 5 ອັນ. ເຕົ້າໄຂ່ຈັບເທິງ. ໝາກຮູບກົມ, ເປັນພວງແໜ້ນຄ້າຍໝາກອາງຸ່ນ, ມີເສັ້ນຜ່າສູນກາງ 2-3 ຊມ, ໝາກອ່ອນສີຂຽວ, ໝາກແກ່ສີແດງເຂັ້ມ. ແກ່ນມີ 1-2 ແກ່ນ, ຂະໜາດນ້ອຍ.

ບັນຍາຍການນຳໃຊ້

ອາຫານ:

ຍອດ: ມີີຣົດຊາດສົ້ມສາມາດນຳມາປຸງແຕ່ງຣົດຊາດອາຫານ ແລະ ນຳມາກິນກັບແຈ່ວເປັນສົ້ມ.
ໝາກ: ໝາກສຸກມາສາມາດກິນໄດ້.

ສັບພະຄຸນ:

    ຮາກ: ຝົນດື່ມແກ້ໄຂ້, ຕົ້ມດື່ມຮັກສາຝີ, ຮັກສາອາການເຈັບບວມ, ເປັນຢາຖ່າຍ, ແກ້ທ້ອງຜູກ ແລະ ແກ້ຊໍ້າໃນ.
    ໃບ: ເປັນຢາແກ້ໄອ, ແກ້ຊ້ຳໃນ, ແກ້ຫອບຫືດ, ຂັບ ແລະ ຟອກເລືອດປະຈຳເດືອນ.
    ເຄືອ: ຂັບ ແລະ ຟອກເລືອດປະຈຳເດືອນ, ໃຊ້ເປັນຢາລະບາຍອ່ອນໆ ແລະ ແກ້ໄອ.

ເອກະສານອ້າງອີງ / ການອ້າງອີງ

Wongnarat, Ch., Srihanam, P. (2016). Phytochemical, antioxidant and antibacterial activities in different maturity stages of wild grape (Ampelocissus martinii Planch.) fruits. International Journal of Applied Chemistry, 12(3): 337-346.

Sirpipatthana, P., Sririhanam, P. (2020).Fractionation and Identification of Phytochemicals and Antioxidant Activity of Wild Grape (Ampelocissus martinii Planch.) Seed Extracts. Asian Journal of Chemistry, 32(7).

Wen, J., Lu, L., K. Boggan, J. (2012). Diversity and Evolution of Vitaceae in the Philippines. Philippine Journal of Science,142: 223-244.

Ueda, J.-y., Tezuka, Y., Banskota, A.H., Tran, Q.L., Tran, Q.K., Harimaya, Y., Saiki, I., Kadota, Sh. (2009). Antiproliferative Activity of Vietnamese Medicinal Plants. Biol. Pharm. Bull. 25(6) 753—760.

Milow, P., Bibi Malek, S., Edo, J., Ong, H.-Ch. (2014). Malaysian Species of Plants with Edible Fruits or Seeds and Their Valuation. , International Journal of Fruit Science, 14(1): 1-27.

Bano, M., Ahmed, B., Dhasmana, R. (2017).Ecological status and ethno-medicinal studies on plant resources of Rajaji National Park, Uttarakhand, India. International Journal of Botany Studies, 2(6): 209-215.

Zafra-Calvo, N., Lobo, J.M., de Albuquerque, F.S., Cabezas, F., Espigares, T., Olalla-Tárraga, M.Á., del Val, J.P., Rueda, M., Velayos, M., Rodríguez, M.Á. (2010). Deriving Species Richness, Endemism, and Threatened Species Patterns from Incomplete Distribution Data in the Bioko Island, Equatorial Guinea. Brazilian Journal of Nature Conservation, 8(1): 27-33.

ຜູ້ຮ່ວມມືໃນການສ້າງ

Duangkhae KEONOY