ຕົ້ນຂີ້ໜອນ/ Cowa Mangosteen

ການນຳໃຊ້

ອາຫານ

ສີນຄ້າ

ພືດເປັນຢາ

ຊື່ວິທະຍາສາດ / ຕະກຸນ

Garcinia cowa Roxb. / CLUSIACEAE

ຊື່ພ້ອງ

Cambogia crassifolia Blanco
Garcinia cambogia Roxb.
Garcinia cornea Roxb. ex Sm.
Garcinia dioica Sm.
Garcinia roxburghii Wight
Garcinia umbellifera Wall.
Garcinia wallichii Choisy
Oxycarpus gangetica Buch.-Ham.

ຊື່ອື່ນ

ຊື່ໄທ: ຊະມ່ວງ, ສົ້ມປອ້ງ, ມະປ່ອງ, ໝາກໂໝກ, ມ່ວງສົ້ມ, ກະມວງ, ມວງ, ສົ້ມມວງ, ການິ, ຕຣະມູງ, ຍອດມວງ, ສົ້ມມ່ວງ, ສົ້ມໂມງ ແລະ ສົ້ມປ່ອງ.
ຊື່ອັງກິດ: Cowa

ສະຖານະພາບການອະນຸລັກ

Least Concern

ບັນຍາຍລັກສະນະພືດສາດ

ຕົ້ນຂີ້ໜອນຈັດເປັນໄມ້ຍືນຕົ້ນຂາດນ້ອຍຫາປານກາງ. ລຳຕົ້ນສູງປະມານ 5-10 ມ, ເປັນໄມ້ເນື້ອແຂງ, ມີການແຕກກິ່ງກ້ານຢູ່ສ່ວນເທິງຂອງລຳຕົ້ນ, ຜິວລຽບ, ເປືອກລຳຕົ້ນຄຸຄັງ, ແຕກເປັນເກັດ, ສີດຳ ຫຼື ສີນ້ຳຕານ, ເປືອກດ້ານໃນສີສົມພູປົນສີແດງ, ມີນ້ຳຢາງສີເຫຼືອງໄລ່ອອກຈາກເປືອກ. ໃບດ່ຽວ, ອອກແບບກົງກັນຂ້າມສອງແຜ່ນພຽງສະຫຼັບຕັ້ງສາກ, ຮູບຂອບຂະໜານ, ຮູບຮີ ຫຼື ຮູບຫອກ, ກ້ວາງ 2.5-5 ຊມ, ຍາວ 8-13 ຊມ, ໂຄນໃບຮຽວແຫຼມ, ຂອບລຽບ, ປາຍແຫຼມ ຫຼື ຮຽວແຫຼມ, ແຜ່ນໃບໜາຄ້າຍຄືໜັງ, ຜິວລຽບທັງສອງດ້ານ, ໃບອ່ອນມີສີຂຽວອົມແດງ, ໃບແກ່ມີສີຂຽວເຂັ້ມ. ກ້ານໃບຮູບກົມ, ຍາວ 0.5-1 ຊມ, ສີສີຂຽວອົມແດງ. ດອກແຍກເພດຕ່າງຕົ້ນ, ອອກຕາມງ່າມໃບ ແລະ ປາຍຍອດ. ດອກຜູ້ເປັນຊໍ່ແບບກະຈຸກ, ມີດອກຍ່ອຍ 3-4 ດອກ, ກ້ວາງ 2-2.5 ຊມ. ກາບດອກມີ 4 ກາບ, ຮູບຮີ ຫຼື ຮູບຂອບຂະໜານ. ກີບດອກໂຄນເຊື່ອມຕິກັນ, ປາຍແຍກອອກເປັນ 4 ແສກ, ຮູບໄຂ່, ເນື້ອໜາ, ແຂງ, ສີເຫຼືອງອົມສົ້ມ. ມີເກສອນເພດຜູ້ມີຈຳນວນຫຼາຍ, ຈັບຮຽງກັນເປັນຮູບ 4 ຫຼ່ຽມ. ດອກເພດແມ່ເປັນດອກດ່ຽວ, ອອກຕາມປາຍກິ່ງ, ດອກມີເກສອນເພດຜູ້ທຽມຮຽງຢູ່ທົ່ວເຕົ້າໄຂ່, ມີກ້ານເກສອນຕິດກັນເປັນກຸ່ມ. ເຕົ້າໄຂ່ຮູບໄຂ່, ປາຍຮວງຮັບມີຕ່ອມ 1 ຕ່ອມ, ສີແດງ. ໝາກດ່ຽວ, ຮູບກົມ, ມີເນື້ອ, ຂະໜາດ 2.5-6 ຊມ, ໝາກອ່ອນເປັນສີຂຽວ, ໝາກແກ່ເປັນສີເຫຼືອງ ຫຼື ສີສົ້ມ ແລະ ມີຮ່ອງຕາມລວງຍາວປະມານ 5-8 ຮ່ອງ. ແກ່ນມີຂະໜາດໃຫຍ່, ມີຈຳນວນ 4-6 ເມັດ, ຮູບຮີ, ສີເທົາ ຫຼື ສີນ້ຳຕານ.

ບັນຍາຍການນຳໃຊ້

ເປັນອາຫານ: ໃຊ້ເປັນເຄື່ອງຄຽງກິນກັບລາບ, ແຈ່ວ ແລະ ຊຸບຜັກ. ໝາກສຸກຮັບປະທານເປັນໝາກໄມ້ໄດ້.

ສັບພະຄຸນທາງດ້ານການຢາ: ຮາກ ເປັນຢາແກ້ໄຂ້ຕົວຮ້ອນ, ຊ່ວຍຖອນພິດໄຂ້, ແກ້ອາການຮ້ອນໃນ ແລະ ແກ້ອາການທ້ອງບິດ. ໃບ: ຊ່ວຍຂັບເລືອດປະຈຳເດືອນຂອງຜູ້ຍິງ ແລະ ໃຊ້ປຸ່ງເປັນຢາຂັບເລືອດເສຍ. ດອກ: ຊ່ວຍແກ້ດີພິການ ແລະ ຊ່ວຍໃນການຍ່ອຍອາຫານ. ໝາກອ່ອນ ແລະ ໃບ: ຊ່ວຍຟອກເລືອດ, ຊ່ວຍແກ້ອາການຂາດນ້ຳ ແລະ ແກ້ໄອ. ໝາກ, ໃບ ແລະ ດອກຊ່ວຍຮັກສາທາດພິການ ແລະ ເປັນຢາລະບາຍທ້ອງ. ແກ່ນໃຊ້ຝົນ ຫຼື ແຊ່ນ້ຳດື່ມແກ້ອາການເນັບຊາ.

ນອກຈາກນີ້ແລ້ວເພິ່ນໄດ້ຄົ້ນພົບສານຊະນິດໃຫມ່ຈາກໃບຂີ້ໜອນໂດຍໃສ່ຊື່ວ່າ: Chamuangone ເຊິ່ງສານດັງກ່າວມີປະສິດທິພາບໃນການຕ້ານມະເຣັງໄດ້ດີ, ຊ່ວຍຕ້ານເຊື້ອແບັກທິເຣຍ, ທີ່ກໍພະຍາດທາງເດີນອາຫານ, ຊ່ວຍຍັບຍັ້ງເຊື້ອ Leishmania major ທີ່ເປັນພະຍາດລະບາດໄດ້ເປັນຢ່າງດີ.

ເອກະສານອ້າງອີງ / ການອ້າງອີງ

Keshab Raj Rajbhandari and Ganga Datt Bhatt, (2018). Garcinia cowa (Clusiaceae), a New Record from Nepal. G.P.O. Box 9446, Kathmandu, NEPAL and National Herbarium and Plant Laboratories, Department of Plant Resources, Godawari, Lalitpur, NEPAL.

Vichith Lamxay, Francis Hallé, Juliana Prosperi, Jean-Marie Bompard, Patrick Blanc, B.R. Ramesh, N. Ayyapan and Sarah Cardinal, (2018). Rapport d'avancement botanique de l'expédition Opération Canopée (ex Radeau des Cimes) au Laos: Inventaire de la biodiversité des canopées forestières du Laos (IBCFL). Faculty of Science, National University of Lao PDR, Dongdok Campus, Vientiane Capital, P.O. Box 7322, Lao PDR.; CNRS. Fonctionnement, évolution et mécanismes régulateurs des écosystèmes forestiers tropicaux (Ecotrop), 91800 Brunoy, France and Institut Français de Pondichéry. 11, Saint Louis Street, Pondicherry 605 001, India.

Samroeng Changprasert, Sombat Tongtao, Chatchanok Noppornphan and Songpol Somsri, (2002). Value addition of a local food using Garcinia cowa leaves through collective action and marketing by a women’s group. Added value of a food using G. cowa leave.

Mongkontanawat and Phuangborisut, (2016).Product Development of Garcinia cowa Roxb Tea Mixed with High β-Glucan Content from Edible Mushroom. Department of Product Development and Management Technology, Faculty of AgroIndustrial Technology, Rajamangala University of Technology Tawan-ok Chanthaburi campus, Chanthaburi, Thailand 22210.

S.dutta, M.neog and A.saikia, (2017). Shelf-life enhancement of cowa (Garcinia cowa Roxb.). Department of Horticulture, Assam Agricultural University, JORHAT(ASSAM) INDIA and Directorate of Extension Education, Assam Agricultural University, JORHAT(ASSAM) INDIA.

Fatma Sri Wahyuni, Khozirah Shaari, Johnson Stanslas, Nordin Lajis and Dachriyanus Hamidi, (2015). Cytotoxic compounds from the leaves of Garcinia cowa Roxb. Faculty of Pharmacy, Andalas University, Kampus Limau Manis, Padang, West Sumatra, Indonesia; Laboratory of Natural Products, Institute of Bioscience, Universiti Putra Malaysia, 43400 UPM, Serdang, Selangor, Malaysia; Faculty of Medicine and Health Sciences, Universiti Putra Malaysia 43400 UPM, Serdang, Selangor, Malaysia and Faculty of Nursing, Andalas University, Kampus Limau Manis, Padang, West Sumatra, Indonesia.

ຜູ້ຮ່ວມມືໃນການສ້າງ

ດວງແຂ ແກ້ວນ້ອຍ