ໝາກຖົ່ວຝັກຍາວ / Yardlong bean

Use

Food

Income

Medicine

Scientific Name / Family

Vigna unguiculata (L.) Walp. / Fabaceae

Synonyms

Vigna unguiculata subsp. aduensis Pasquet
Vigna unguiculata subsp. alba (G.Don) Pasquet
Vigna unguiculata var. asparaginea Bertoni
Vigna unguiculata subsp. baoulensis (A.Chev.) Pasquet
Vigna unguiculata var. brasilica Bertoni
Vigna unguiculata subsp. burundiensis Pasquet
Vigna unguiculata var. catjang (Burm.f.) Bertoni
Vigna unguiculata subsp. catjang (Burm.f.) Chiov.
Vigna unguiculata var. catjang (Burm.f.) H.Ohashi
Vigna unguiculata subsp. cylindrica (L.) Verdc.
Vigna unguiculata var. cylindrica (L.) H.Ohashi
Vigna unguiculata var. cylindricus (L.) H.Ohashi [Spelling variant]

Other Names

ລາວ: ໝາກຖົ່ວຝັກຍາວ
ໄທ: ຖົ່ວຝັກຍາວ, ຖົ່ວຄ້າງ, ຖົ່ວພຸງໝູ
ພາສາອັງກິດ: Yard long bean, Cow Pea

Botanical Description

ເປັນໄມ້ລົ້ມລຸກ ລັກສະນະເປັນເຄືອເລືອໄປຕາມຫຼັກໄມ້ ຫຼື ຫຼັງຄາທີ່ເຮັດໄວ້ເພື່ອເລືອ. ລຳຕົ້ນມີຂົນເລັກຫນ້ອຍ ຫຼື ບໍ່ມີເລີຍ. ໃບປະສົມ, ໃບໜຶ່ງປະກອບດ້ວຍໃບຍ່ອຍ 3 ໃບ, ແຜ່ນໃບຮູບໄຂ່, ປາຍໃບແຫຼມ, ກົກໃບກວ້າງມົນ, ຫູໃບມີເສັ້ນນ້ອຍໆ 2 ເສັ້ນ, ສ່ວນກົກຂອງກ້ານໃບ ແລະ ຕິດກັບລຳຕົ້ນ, ໃບມີສີຂຽວເຂັ້ມ. ດອກ ອອກດອກເປັນຊໍ່ ລັກສະນະຮູບດອກຖົ່ວ, ຊໍ່ໜຶ່ງຈະມີດອກຍ່ອຍ 2-3 ດອກ, ກີບດອກມີລັກສະນະຄ້າຍແມງກະເບື້ອ, ສີມ່ວງອ່ອນ ຫຼື ສີຂາວອົມເຫຼືອງ. ໝາກ ອອກເປັນຝັກຍາວ 20-30 ຊມ, ມີສີຂຽວ, ໝາກອ່ອນອວບໜາ, ຜີວຂ້ອນຂ້າງລຽບ, ໝາກແກ່ພອງ ແລະ ໜຽວ, ມີຄື້ນນູນຂອງແກ່ນ. ພາຍໃນໝາກມີແກ່ນ. ແກ່ນ ລັກສະນະຄ້າຍໝາກໄຂ່ຫຼັງ ຫຼື ກົມເລັກຫນ້ອຍ, ສີຂຽວອ່ອນ.

Description of Use

ສ່ວນທີ່ໃຊ້ເປັນຢາ ຮາກ, ແກ່ນ ແລະ ເປືອກໝາກ. ຮາກ ມີລົດຝາດມັນ ຮັກສາພະຍາດໜອງໃນ, ບໍາລຸງມ້າມ, ຮັກສາທ້ອງບິດ. ເປືອກໝາກ ມີລົດຝາດຫວານ ລະງັບອາການບວມ, ເຈັບແອວ ແລະ ແຜທີ່ເຕົ້ານົມ. ໃບສົດ ມີລົດຝາດ ຮັກສາພະຍາດໜອງໃນ. ແກ່ນ ລົດຫວານມັນ ບຳລຸງມ້າມ, ໝາກໄຂ່ຫຼັງ, ແກ້ກະຫາຍນໍ້າ, ປັດສະວະກະປິດກະປ່ອຍ ແລະ ຕົກຂາວ. ໝາກສົດ ລົດຫວານຕໍາພອກເປັນຢາລະງັບອາການປວດ. ໃຊ້ຮັກສາອາການທ້ອງອືດແໜ້ນ ໃຫ້ຍໍ່າເຄືອໝາກສົດຮັບປະທານ ຫຼື ຕໍາແລ້ວຄັ້ນເອົາແຕ່ນໍ້າດື່ມ. ສຳລັບເດັກເບື່ອອາຫານເນື່ອງຈາກກະເພາະອາຫານທຳງານບໍ່ດີ ໃຫ້ໃຊ້ຮາກສົດປະສົມກັບຮາກເຄືອຕົດໝາ ນຳມາຕຸ໋ນກັບຊີ້ນງົວໃຫ້ຮັບປະທານ. ບຳລຸງໝາກໄຂ່ຫຼັງ, ໂດຍໃຊ້ແກ່ນຫຼືໝາກສົດ ຕົ້ມນໍ້າປະສົມເກືອເລັກຫນ້ອຍຮັບປະທານທຸກວັນ. ຮັກສາອາການຕົກຂາວຂອງແມ່ຍິງ ໃຊ້ແກ່ນຖົ່ວຝັກຍາວ ແລະ ຜັກບົ້ງມາຕຸ໋ນກັບຊີ້ນຮັບປະທານ. ຮັກສາພະຍາດໜອງໃນ ແລະ ປັດສະວະເປັນໜອງ ໂດຍໃຊ້ໃບສົດ ຫຼື ຮາກສົດປະມານ 60-100 ກຼາມ ນຳມາຕົ້ມໃນນໍ້າຮ້ອນ 15 ນາທີ ຕອງເອົານໍ້າມາດື່ມມື້ລະ 3 ເທື່ອ.

References / Citations

ໜ່ວຍງານຄົ້ນຄວ້າພືດຜັກ. 2009. ສູນຄົ້ນຄວ້າພືດຜັກ ແລະ ໄມ້ໃຫ້ໝາກ. ສະຖາບັນຄົ້ນຄວ້າກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້ປຫ່ງຊາດ.

ເພັນນະພາ ຊັບຈະເລີນ. 2543. ສະໜຸນໄພກັບວັດທະນາທຳໄທ ຕອນທີ 3 ໄມ້ຮິ້ມຮົ້ວ. ສະຖາບັນການແພດໄທ. ກົມການແພດ. (65-67). ປະເທດໄທ.

ໂຊຕິອານັນ. 2550. ຮັກສາໂລກດ້ວຍສະໜຸນໄພໃກ້ຕົວ. The Knowledge CenterD. (152-154). ປະເທດໄທ

Hall, A.E. & Coyne, D. (Editors), 2003. Research highlights of the Bean/Cowpea Collaborative Research Support Program 1981–2002. Field Crops Research 82(2–3), Special Issue. 242 pp.

Ng, N.Q. & Singh, B.B., 1997. Cowpea. In: Fuccillo, D., Sears, L. & Stapleton, P. (Editors). Biodiversity in trust: conservation and use of plant genetic resources in CGIAR Centres. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom. pp. 82–99.

Pandey, R.K. & Westphal, E., 1989. Vigna unguiculata (L.) Walp. In: van der Maesen, L.J.G. & Somaatmadja, S. (Editors). Plant Resources of South-East Asia No 1. Pulses. Pudoc, Wageningen, Netherlands. pp. 77–81.

Contributors

ສີວິໄລ ອິນທະວົງ ແລະ ແກ້ວອຸດອນ ສຸວັນນະກູມມານ