ໝາກຄໍ້ສົ້ມ / Soapberry

ເປັນໄມ້ຢືນຕົ້ນສູງ 15-25 ມ, ແຕກກີ່ງງາຫຼາຍ, ເຮືອນຍອດມີລັກສະນະເປັນຊົງພູ່ມແຜ່ກວ້າງ, ກີ່ງກ້ານມັກຄົດໂງ້, ລຳຕ້ົນເປັນປຸ່ມ ແລະ ມີພູພອນ, ເປືອກລຳຕົ້ນເປັນສີນ້ຳຕານແດງ ຫຼື ເປັນສີນ້ຳຕານເທົາ, ດ້ານໃນຈະເປັນສີສົ້ມ, ເປືອກແຕກເປັນສະເກດໜາ. ໃບປະສົມແບບຂົນນົກປາຍຄູ່, ຈັບສະລັບວຽນເປັນຈຸ້ມຢູ່ປາຍກີ່ງງ່າ. ໃບຍ່ອຍຈັບແບບກົງກັນຂ້າມ ຫຼື ອາດສະລຽງໄປເລັກນ້ອຍປະມານ 1-4 ຄູ່ ໂດຍໃບຄູ່ປາຍສຸດຈະມີຂະໜາດໃຫຍ່ກວ່າ ແລະ ຍາວທີ່ສຸດ, ລັກສະນະຂອງແຜ່ນໃບຍ່ອຍເປັນຮູບຮີ ຫຼື ຮູບຂອບຂະໜານ, ປາຍໃບມົນ ຫຼື ແຂ້ວງມີຫາງສັ້ນໆ ຫຼື ຕີ່ງສັ້ນໆ, ໂຄນໃບມົນ ຫຼື ແຫຼມບ້ຽວ. ສ່ວນຂອບໃບລຽບ ຫຼື ເປັນຄື່ນ, ໃບມີຂະໜາດກວ້າງປະມານ 4,5-12 ຊມ ແລະ ຍາວປະມານ 8-25 ຊມ, ແຜ່ນໃບຄ່ອນຂ້າງໜາລຽບ ແລະ ເປັນຄື່ນເລັກນ້ອຍ, ເສ້ັນໃບເຫັນໄດ້ຊັດເຈັນເສັ້ນຂະແໜງໃບມີປະມານ 8-16 ຄູ່ ປາຍເສັ້ນຈອດກັນກ່ອນເຖີງຂອບໃບ, ກ້ານໃບຍ່ອຍຈະສັ້ນໆ, ສ່ວນກ້ານໃບຍາວປະມານ 5-10 ຊມ, ໂດຍໃບອ່ອນມີຂົນເລັກນ້ອຍຕາມເສັ້ນໃບ. ດອກອອກເປັນຊໍ່ທີ່ປາຍຍອດ ຫຼື ຕາມງ່າມໃບ, ຊໍ່ດອກມີຄວາມຍາວປະມານ 20-30 ຊມ, ຊໍ່ດອກມີລັກສະນະເປັນພວງແບບຫາງກະຮອກຫ້ອຍລົງ, ດອກຍ່ອຍມີຂະໜານນ້ອຍເປັນສີຂາວ ຫຼື ສີເຫຼືອງອ່ອນໆ, ກາບດອກ ຫຼື ກິບລວມມີຂະໜາດນ້ອຍໆ ມີແສກແຫຼມ 5 ແສກດ ດອກບໍ່ມີກິບດອກ, ດອກມີເກສອນເພດຜູ້ປະມານ 6-8 ອັນ ສ່ວເຕົ້າໄຂ່ມີ ລັກສະນະກົມ ແລະ ມີ 3 ຫ້ອງ ໃນແຕ່ລະຊ່ອງຈະມີ 1 ໄຂ່, ເກສອນເພດແມ່ສ່ວນປາຍແຍກເປັນແສກ 3 ແສກ, ໂດຍຈະອອກດອກໃນຊ່ວງເດືອນມີນາ ເຖີງ ເດືອນເມສາ. ໝາກມີລັກສະນະເປັນຮູບຊົງກົມ ມີຂະໜາດປະມານ 2-3 ຊມ, ປາຍໝາກເປັນຈະງອຍແຫຼມແຂງ, ເປືອກໝາກໜາຄ້າຍແຜນໜັງ, ຜີວໝາກກ້ຽງເປັນສີຂຽວອົມສີນ້ຳຕານ ຫຼື ເປັນສີນ້ຳຕານ ພາຍໃນໝາກມີເມັດ 1-2 ເມັດ, ມີເນື້ອຫຸ້ມເມັດໃສສີເຫຼືອງ ລັກສະນະຊຸ່ມໆນ້ຳ ແລະ ມີລົດຊາດສົ້ມ, ໃຊ້ກີນສົ້ມກັບແຈ່ວເກືອ ຫືຼ ແຈ່ວປາແດກ, ໝາກຈະເລີ້ມສຸກໃນຊ່ວງເດືອນມີນາ ເຖີງ ເດືອນມີຖຸນາ.