ເພ້ຍຈັກຈັ່ນສີນ້ຳຕານ
ເພ້ຍຈັກຈັ່ນສີນ້ໍາຕານ (Brown Plant hopper)
ຊື່ວິທະຍາສາດ: Nilaparvatalogens
ຊື່ສາມັນ: Brown Plant Hoper
ຊື່ພາສາລາວ: ເພ້ຍຈັກຈັ່ນສີນ້ໍາຕານ
ເພ້ຍຈັກຈັ່ນສີນ້ໍາຕານ ເປັນແມງໄມ້ຈໍາພວກປາກດູດ ແລະ ດູດເອົາທາດອາຫານຈາກໃບເຂົ້າ, ໂຕແກ່ມີສີນ້ໍາຕານ ແລະ ສີນ້ໍາຕານປົນດໍາ ມີຮູບຮ່າງ 2 ລັກສະນະຄື: ຊະນິດທີ່ມີປີກຍາວ (Macrcopterous form) ແລະ ຊະນິດທີ່ມີປີກສັ້ນ (Bracrypterous form). ໂຕແກ່ເພດແມ່ຈະວາງໄຂ່ເປັນກຸ່ມ ສ່ວນໃຫຍ່ຈະວາງໄຂ່ໃສ່ກາບໃບເຂົ້າ ຫຼື ເສັ້ນກາງໃບ, ລັກສະນະການວາງໄຂ່ ຈະເປັນແບບກຸ່ມ ຕິດຮຽງກັນຄືກັບຫວີກ້ວຍ ຕາມແນວຕັ້ງສາກກັບໃບເຂົ້າ ແລະ ບໍລິເວນທີ່ວາງໄຂຈະມີຮອຍຊໍ້າເປັນສີນໍ້າຕານ, ໄຂ່ມີລັກສະນະໂຄງກະສວຍຄ້າຍຄືກ້ວຍຫອມ, ມີສີຂາວຂຸ້ນ ໄລຍະໄຂ່ໃຊ້ເວລາປະມານ 7-9 ວັນ, ໂຕອ່ອນມີ 5 ໄລຍະໃຊ້ເວລາປະມານ 16-17 ວັນ ຈຶ່ງກາຍເປັນໂຕແກ່, ຊະນິດທີ່ມີປີກຍາວຂະຫນາດ 4-4, 5 ມິນລີແມັດ (ມມ), ວາງໄຂ່ໄດ້ປະມານ 100 ຫນ່ວຍ, ເພດຜູ້ມີຂະຫນາດ 3,5-4 ມມ, ຊະນິດປິກສັ້ນ ເພດແມ່ສາມາດວາງໄຂ່ 3.000 ຫນ່ວຍ, ໂຕແກ່ມີຊີວິດໄດ້ປະມານ 2 ອາທິດ.
ການລະບາດ
ເພ້ຍຈັກຈັ່ນສີນ້ໍາຕານ ທໍາລາຍຕົ້ນເຂົ້າໄດ້ທຸກໄລຍະຂອງການຈະເລີນເຕີບໂຕ ໂດຍສະເພາະແມ່ນຊ່ວງໄລຍະເຂົ້າແຕກກໍ ຫາ ໄລຍະອອກຮວງ
ລັກສະນະການທໍາລາຍ
- ເພ້ຍຈັກຈັ່ນສີນ້ໍາຕານແມ່ນ ແມງໄມ້ທີ່ທໍາລາຍຕົ້ນເຂົ້າ ເຮັດໃຫ້ເຂົ້າໄດ້ຮັບການເສຍຫາຍ
- ເພ້ຍໂຕອ່ອນ ແລະ ໂຕແກ່ ທໍາລາຍເຂົ້າດ້ວຍການດູດກິນນໍ້າລ້ຽງຂອງຕົ້ນເຂົ້າ ບໍລິເວນເທິງຫນ້ານໍ້າ ເຮັດໃຫ້ໃບເຂົ້າເຫຼືອງຄ້າຍຄືກັບຖືກນໍ້າຮ້ອນລວກ ແລະ ແຫ້ງເປັນບ່ອນ ຕາມໃບເຂົ້າ
- ເວລາທີ່ມີອາກາດຮ້ອນ ເພ້ຍຈັກຈັ່ນສີນ້ໍາຕານຈະລົງມາຢູ່ກົກເຂົ້າ ຫຼື ບໍລິເວນຫນ້າດິນທີ່ມີຄວາມຊຸ່ມ
- ເພ້ຍຈັກຈັ່ນສີນໍ້າຕານຍັງສາມາດນໍາເຊື້ອພະຍາດ, ເຊື້ອໄວຣັດ ຈາກຕົ້ນຫນື່ງໄປຫາອີກຕົ້ນຫນື່ງ ເຊິ່ງຈະເຮັດໃຫ້ ຕົ້ນເຂົ້າເປັນພະຍາດເຫຼືອງເຕ້ຍ, ໃບບິດບ້ຽວ, ໃບເຂົ້າແກ່ຊ້າກວ່າປົກກະຕິ
ວິທີການປ້ອງກັນ
- ນຳໃຊ້ແນວພັນເຂົ້າ ທີ່ມີຄວາມຕ້ານທານຕໍ່ເພ້ຍຈັກຈັນສີນ້ໍາຕານເຊັ່ນ: ເຂົ້າດໍ, ເຂົ້າມະລິດໍາ, ເຂົ້າອີແອ.
- ໃຊ້ດອກໄຟລໍ່ໃຫ້ໂຕແກ່ມາຕອມ ແລ້ວຈັບເອົາໄປທໍາລາຍ ຫຼື ໃຊ້ກັບດັກຈາກແສງໄຟ
- ປູກພືດຫມູນວຽນເພື່ອທໍາລາຍວົງຈອນຂອງສັດຕູພືດທີ່ເຄີຍເກີດ.
- ຖ້າລະບາດໃນໄລຍະເຂົ້າໃກ້ຈະເກັບກ່ຽວແມ່ນໃຫ້ເກັບກ່ຽວເລີຍ ບໍ່ຄວນປະໄວ້ດົນ
- ອະນຸລັກແມງໄມ້ທີ່ເປັນປະໂຫຍດເຊັ່ນ: ແຕນບຽນ, ແມງມຸມ, ແມງເຜົ່າທອງ ແລະ ອື່ນໆ
- ການນໍາໃຊ້ຝຸ່ນເລັ່ງຄວນໃສ່ໃນອັດຕາສ່ວນທີ່ເຫມາະສົມ (ຂຶ້ນກັບຄວາມອຸດົມສົມບູນຂອງດິນ)
- ໃຊ້ນໍ້າສະກັດຊີວະພາບສີດປ້ອງກັນຢ່າງເປັນປົກກະຕິ
ນໍາໃຊ້ສະຫມູນໄພເພື່ອປ້ອງກັນ
ຫມາກເຜັດຂີ້ໜູດິບ 1 ກິໂລກຼາມ, ເຫຼົ້າຂາວ 1 ລິດ, ຂີ້ເຖົ່າ 1 ກິໂລກຼາມ ແລະ ນ້ຳສະອາດ 9 ລິດ
ວິທີປະຕິບັດ
ນໍາເອົາຫມາກເຜັດມາຕໍາໃຫ້ລະອຽດ ແລ້ວປະສົມກັບສ່ວນຜະສົມຕ່າງໆ ໃຫ້ເຂົ້າກັນ ຈາກນັ້ນໝັກໄວ້ໃຫ້ໄດ້ 1 ວັນ(24 ຊົ່ວໂມງ) ຈຶ່ງນໍາມາກັ່ນຕອງດ້ວຍຜ້າທີ່ສະອາດ.
ວິທີນໍາໃຊ້
ນຳເອົານໍ້າສະກັດທີ່ຕອງໄວ້ແລ້ວຈໍານວນ 1 ລິດ ປະສົມນໍ້າສະອາດ 20 ລິດ ຈາກນັ້ນກໍນໍາເອົາໄປສີດໃສ່ ໃນຊ່ວງທີ່ເຂົ້າເປັນຕົ້ນກ້າໃນໄລຍະ 10-30 ວັນ ຫຼື ຫຼັງທີ່ປັກດໍາແລ້ວ, ໂດຍສີດພົ່ນ 3 ວັນ/ຄັ້ງ, ການສີດ ແມ່ນໃຫ້ສີດພົ່ນ ຕອນເຊົ້າ ຫຼື ຕອນແລງ.
ວິທີການກໍາຈັດ
- ລົງຕິດຕາມ ແລະ ສໍາຫຼວດໄຮ່ນາເປັນປະຈໍາ ຖ້າພົບເຫັນເພ້ຍຈັກຈັ່ນສີນໍ້າຕານຢູ່ປະມານ 5-10 ໂຕ/ສຸມ ແມ່ນໃຫ້ລະບາຍນ້ໍາອອກຈາກໄຮ່ນາ ເພື່ອໃຫ້ເພ້ຍຈັກຈັ່ນສີນ້ໍາຕານຫນີໄປບ່ອນອື່ນ.
- ເມື່ອສໍາຫຼວດພົບເຫັນເພ້ຍຈໍານວນຫຼາຍແມ່ນໃຫ້ໃຊ້ຢາຂ້າແມງໄມ້ (Imidacloprid ແລະ Deltamethrin) ຫຼື (Emamectin benzoate) ໃນອັດຕາສ່ວນທີ່ໄດ້ລະບຸໄວ້ຢູ່ຂ້າງກ່ອງຢາ (ຖ້າບໍ່ຈາເປັນແມ່ນບໍ່ໃຫ້ໃຊ້)
